نقد تفسیر تفهیم القرآن درباره آیات فضائل اهل بیت (ع) بر اساس دیدگاه مفسران فریقین
ابوالاعلی مودودی از برجسته ترین مفسران معاصر و تاثیرگذار شبه قاره هند است. «تفهیم القرآن»، مهم ترین اثر این اندیشمند اصلاح گرا و مبارز، تفسیری عصری اجتماعی به شمار می آید که به زبان های مختلفی ترجمه شده است. جایگاه این تفسیر و اندیشه تقریب گرایانه صاحب آن، اهمیت بررسی دیدگاه های تفسیری مودودی را به ویژه درباره آیات فضائل اهل بیت(ع) بیشتر می کند. پژوهش حاضر به شیوه توصیف و تحلیل محتوا، به بررسی این دیدگاه ها و اختلاف آن ها با دیدگاه دیگر مفسران شیعه و اهل سنت می پردازد. یافته های پژوهش نشان می دهد با وجود اندیشه تقریب گرایانه مودودی، برخورد وی با آیات فضائل چند گونه است که همگی ناشی از تعصب های مذهبی اوست. سکوت در برابر برخی آیات مشهور مورد پذیرش فریقین، تفسیر خلاف دیدگاه مشهور و توجیه تکلف آمیز برخی دیگر از آیات فضائل مهم ترین شیوه های مودودی برای گذر از تفسیر این آیات است. این برخوردها نشان می دهد، اگر چه مودودی برخی از دیدگاه های جزمی سلفی را نقد و رد کرده است، اما در تعامل با آیات فضائل اهل بیت (ع)، همان مسیر سلفیه را می پیماید.
با آن که مودودی برای حضرات معصومین (ع) احترام قایل است و گاه در تفسیر خود از آنان روایتی نقل می کند، اما در تفسیر آیات ناظر بر جایگاه اهل بیت(علیهم السلام) از بیان آشکارترین فضائل نیز خودداری کرده است و می توان نشانه هایی از تعصب را مشاهده کرد. او روایت ابن عباس ذیل آیه 7 و 8 سوره انسان را که بسیاری از مفسران اهل سنت آن را نقل کرده و وفای به نذر اهل بیت پیامبر (ص) را شان نزول آیه دانسته اند، ضعیف و دور از درایت می شمارد. درباره آیه تطهیر نیز علیرغم کثرت روایات معتبر درباره اختصاص آیه به پنج تن آل عبا و حدیث منقول از عایشه و ام سلمه که دلالت آیه بر پنج تن را تصریح می کند، مودودی اصرار دارد تا ثابت کند همسران آن حضرت نیز مشمول «اهل بیت» بودند و این آیه فضیلتی برای اهل بیت پیامبر(ص) به شمار نمی آید. او همچنین به جانبازی حضرت علی (ع) در راه دین خدا و احادیثی که در آنها مراد از «القربی» مشخص شده و محبت به آنان مورد تاکید پیامبر(ص) قرار گرفته، اشاره نکرده است. مفسر تفهیم القرآن برخلاف بسیاری از مفسران اهل سنت که آیه مباهله را دلیل روشنی بر فضیلت و برتری اهل بیت (ع) معرفی نموده اند، آیه را تفسیر نکرده است.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.