بررسی عملکرد روش الاستیسته اقلیمی و مدل SIMHYD به منظور ارزیابی کمی عوامل موثر بر خشکسالی هیدرولوژیک

نوسان در متغیرهای اقلیمی و افزایش فعالیت های انسانی، دگرگونی در فرآیندهای هیدرولوژیک و به تبع آن تخریب ساختار اکوسیستم ها را به دنبال دارد؛ بنابراین به منظور مدیریت و برنامه ریزی منابع آب و توسعه پایدار اقتصادی-زیست محیطی، ارزیابی کمی تغییرپذیری اقلیمی و فعالیت های انسانی به عنوان دو فاکتور عمده اثرگذار بر فرآیندهای هیدرولوژیک بسیار مهم می باشد. هدف از این پژوهش تحلیل روند و آشکارسازی نقطه تغییرمتغیرهای هیدروکلیماتیک در حوزه آبخیز وسج همدان و همچنین تخمین سهم تغییرات متاثر از اقلیم و فعالیت های انسانی بر میزان دبی سالانه این حوضه می باشد. در این مطالعه ابتدا روند و نوسانات در سری داده های هیدروکلیماتیک حوضه رودخانه وسج در طی سال های 1393-1366 مورد بررسی قرار گرفت. سپس از دو روش مدل هیدرولوژیکیSIMHYD و روش الاستیسیته اقلیمی به منظور ارزیابی کمی خشکسالی هیدرولوژیک به تغییرپذیری اقلیمی و فعالیت های انسانی استفاده شد. نتایج نشان داد که کاهش 13/7 درصدی در بارش، افزایش 12/3 درصدی در تبخیر و تعرق پتانسیل و همچنین وجود فعالیت های انسانی کاهش 92/83 درصدی در رواناب را به دنبال خواهد داشت. سهم فعالیت های انسانی و تغییرپذیری اقلیمی در کاهش رواناب به وسیله روش الاستیسیته اقلیمی به دو روش تورک و ژانگ به دست آمد که به ترتیب در روش تورک 80/84 و 19/15 و در روش ژانگ 97/84 و 02/15 برآورد شد. بر این اساس فعالیت های انسانی عامل اصلی کاهش رواناب حوضه رودخانه وسج می باشند همچنین کارایی مدل هیدرولوژیکی SIMHYD در شبیه سازی دبی جهت محاسبه تغییر دبی در حد قابل قبولی نبود. با توجه به این که در حوضه مورد مطالعه تغییرات چشمگیری در کاربری اراضی رخ داده است. تغییر کاربری به عنوان یکی از بارزترین دخالت های بشر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مساحت باغات و تاکستان، قبل از نقطه تغییر نسبت به بعد از نقطه تغییر به ترتیب (048/2درصد) 4/15071 و (091/2درصد) 69/15375 هکتار افزایش یافته است.