بررسی چرایی ماندگاری بحرانهای منطقه ای غرب آسیا: مطالعه موردی، سوریه پس از 2010

غرب آسیا، از همان آغاز شکل گیری نظام دولت در این منطقه، همواره بحران آلودترین منطقه در ژئوپولیتیک جهانی بوده است. این وضعیت به ویژه در هزاره جدید میلادی در اثر دخالت های فرا منطقه ای، اشغالگری نامشروع، جنگ های داخلی و منطقه ای بیش ازپیش تشدید شده اند. در حال حاضر کشورهای این منطقه یا میدان خشونت بارترین منازعات نظامی هستند یا به طور مستقیم و غیر مستقیم در آن ها درگیرند. از طرفی کنشگران فرا منطقه ای نیز مجال مداخله در این قبیل بحران ها را به دست آورده اند. از سوی دیگر، به نظر می رسد شدت یابی بحران های غرب آسیا خصلت خودتداوم یابنده نیز یافته اند، به گونه ای که تاکنون هیچ راه حل عملی امیدبخشی برای حل وفصل آن ها ارائه نشده است. بارزترین جلوه تجربی این مدعا را می توان آشکارا در بحران سوریه مشاهده کرد. تحلیل گران، در علت یابی این وضعیت، همواره بر یک یا چند عامل محدود تمرکز می کنند و در بسیاری مواقع در دام تقلیل گرایی می افتند. در این نوشتار تلاش می شود با عنایت به این سوال اصلی که «چرا بحران های غرب آسیا، با تاکید بر بحران سوریه از 2010 به بعد ماندگارند؟» از طریق تلفیق سه سطح فرو ملی، ملی و بین المللی، مدل نظری جامعی درزمینه تبیین این وضعیت ارائه شود و با بهره گیری از آن، راهکار عملی برای برون رفت از بحران های مذکور مطرح گردد. در همین راستا، با بهره گیری از روش تبیینی تحلیلی و توسل به داده های تاریخی و شواهد تجربی روز، استدلال شده است که «پایداری تعامل عوامل قوام بخش و مجال بخش در غرب آسیا با تاکید بر موضوع بحران دولت بین المللی سوریه پس از 2010، زمینه را برای ماندگاری بحران ها در این منطقه و کشور فراهم نموده است». در نتیجه گیری، چنین استدلال شده است که بحران های ژئوپولیتیک در غرب آسیا نه تنها ماندگاری داشته اند بلکه به علت انباشتگی چالش های فرارویشان، تسری فرا منطقه ای آن ها نیز دور از انتظار نیست. راه حل عملی برای مقابله با چنین وضعیتی همانا عادی سازی نظام دولت بر پایه زدودن چالش های مجال بخش و قوام بخش خواهد بود که طبعا وجود دولت های کارآمد، مدیریت منازعات منطقه ای و فقدان مداخله قدرت های بزرگ را ضروری خواهد ساخت.