اقلیم شناسی کم ارتفاع های بریده موثر بر ایران و ارتباط آن با ENSO و NAO

کم ارتفاع های بریده[1] به عنوان یک کم ارتفاع بسته در تروپوسفر میانی و بالایی تعریف می شوند که به طور کامل از جریان اصلی بادهای غربی جداشده اند. کم ارتفاع بریده یکی از پدیده های اثرگذار بر اقلیم ایران می باشد. هدف از این مقاله بررسی میزان این اثرگذاری و ارتباط آن با برخی شاخص های پیوند از دور می باشد. ویژگی های کم ارتفاع های بریده در ایران، برای دوره 2015-1976 مطالعه گردید. برای شناسایی این سیستم ها از الگوریتم رائول نی یتو، باقابلیت شناسایی خودکار، استفاده گردید. این الگوریتم از داده های میانگین روزانه ارتفاع ژئوپتانسیل ترازهای 500 و 600، باد مداری در تراز 500 هکتوپاسکال و دمای تراز 500 هکتوپاسکال، از پایگاه داده های مرکز ملی پژوهش های جوی[2] استفاده می کند. نتایج نشان داد که بیشترین فراوانی کم ارتفاع های بریده در ایران، در فصل بهار و با یک بیشینه در ماه مارس می باشند. در دوره آماری 40 ساله، فراوانی رخداد این سیستم ها، روندی مثبت دارد. بررسی طول عمر این سیستم ها نشان داد که بیشترین فراوانی را کم ارتفاع های بریده با ماندگاری 2 روز دارند. در بررسی فصلی طول عمر، مشخص گردید که در فصول زمستان و بهار برتری با طول عمر 2 روز و در فصول تابستان و پاییز بیشتر کم ارتفاع های بریده طول عمر یک روز داشته اند. در سال های لانینا، فراوانی کم ارتفاع های بریده در ایران عموما بالاتر از میانگین و در سال های ال نینو، فراوانی این سیستم ها کمتر از میانگین مشاهده گردید. در خصوص ارتباط با نوسان اطلس شمالی، فازهای منفی نوسان اطلس شمالی، همراه با فراوانی کمتر کم ارتفاع های بریده و فازهای مثبت نوسان اطلس شمالی، همراه با فراوانی بیشتر این سیستم ها می باشند. همچنین در ماه هایی با فاز مثبت (منفی) نوسان اطلس شمالی، بیشترین رخداد کم ارتفاع های بریده در فصل گرم (سرد) مشاهده گردید. نهایتا در این مقاله یک مطالعه موردی از رخداد کم ارتفاع بریده در شمال ایران، در فوریه 1991 که در بازوی شرقی بندال امگا شکل گرفته، بررسی گردید.