کانی شناسی، زمین شیمی و ریخت شناسی ذرات تشکیل دهنده ی پدیده ی گرد و غبار در شهرستان گناباد

یکی از نواحی ایران که به دلیل خشکسالی های اخیر دستخوش پدیده نوظهور گرد و غبار شده است شهرستان گناباد در جنوب استان خراسان رضوی است. به منظور بررسی ویژگی های فیزیکی و شیمیایی ذرات گرد و غبار و نقش آنها در آلودگی محیط زیست، تعداد 9 نمونه جمع آوری شد و جنبه های کانی شناسی، زمین شیمیایی و ریخت شناسی آنها به روش بررسی XRF، XRD و SEM و میکروآنالیز EDX مطالعه شد. بررسی های XRD نشان داد که ترکیب کانی شناسی غالب شامل تکتوسیلیکات ها (کوارتز و فلدسپارهای قلیایی)، کربنات ها (کلسیت) و کانی های رسی است. نتایج حاصل از طیف سنجی XRF نشان داد که ترکیب اکسیدهای اصلی گرد و غبار گناباد شبیه ترکیب میانگین سایر نقاط دنیاست. بررسی ضریب غنی شدگی (EF) برای عناصر مختلف نشان داد که V،Cu، Ba و Co دارای EF< 10 و خاستگاه طبیعی و پوسته ای هستند و عناصر Cr، Pb، Zn، Niبه دلیل بالا بودن ضریب غنی شدگی (بالاتر از 10) خاستگاه غیرپوسته ای و غیرطبیعی (فعالیت های انسانی) دارند. تصاویرSEM نشان داد که ذرات گرد و غبار گناباد بیشتر به شکل های کروی، نامنظم و منشوری هستند. بیشتر نمونه های گرد و غبار دارای اندازه های بین 15 تا 50 میکرومتر هستند. نتایج ریزتجزیه EDX حضور فازهای کوارتز، کلسیت و کانی های آلومینوسیلیکاته را تایید کرد.