بررسی ساختار سازه ای واکه های زبان فارسی در بزرگ سالان دوزبانه آذری فارسی

واکه ها هسته و مرکز هجا هستند. یکی از مهم ترین ویژگی های آکوستیکی آن ها ساختار سازه ای است که به جنبه های تولیدی و ادراکی آن ها کمک می کند. سازه ها نشان دهنده شکل و اندازه مجرای صوتی هستند، اما از آنجایی که مجرای صوتی هر فردی با دیگری تفاوت جزئی دارد، سازه های یک واکه در افراد مختلف تا حدودی با هم متفاوت هستند. در اواخر قرن بیستم با پیشرفت علم آکوستیک و تولید ابزارهای دیجیتال، آنالیز ویژگی های آکوستیکی به جنبه های تحلیل صوت افزوده شد. تحلیل ویژگی ها و سازه های آکوستیکی منجر به ارزیابی بهتر صوت می شود. از آنجایی که درمان نتیجه بخش اختلالات گفتاری، به توانایی آسیب شناس گفتار و زبان در ارزیابی دقیق بیمار بستگی دارد و با توجه به اینکه سه سازه اول، از اجزای اصلی تشخیص واکه توسط شنونده به شمار می آیند، لذا هدف از این پژوهش، تعیین و مقایسه میانگین فرکانس سازه های اول، دوم و سوم واکه های زبان فارسی در افراد دوزبانه آذری فارسی است.
مطالعه حاضر از نوع توصیفی تحلیلی به روش مقطعی است. این پژوهش روی 50 نفر از دانشجویان دوزبانه (آذری فارسی) دانشکده توانبخشی دانشگاه علوم پزشکی تبریز انجام شد. افراد از گروه سنی 18 تا 24 سال انتخاب شدند. 25 نفر از شرکت کنندگان خانم و 25 نفر آقا بودند. آزمودنی ها به روش نمونه گیری آسان و غیرتصادفی انتخاب شدند. متغیرهای بررسی شده شامل میانگین سازه اول، دوم و سوم 6 واکه زبان فارسی در بافت کلمه است. همچنین ابزارهای استفاده شده در این پژوهش شامل پرسش نامه اطلاعات فردی (سن، جنس، دوزبانگی، وجود هرگونه بیماری مرتبط با سیستم تنفسی و گفتاری)، فرم رضایت نامه اخلاقی و یک دستگاه کامپیوتر مجهز به نرم افزار Pratt و یک دستگاه ضبط صوت سونی بود. پس از جمع آوری داده ها برای تحلیل آماری، به منظور مقایسه دو گروه در صورت برخوردار بودن از توزیع طبیعی از آزمون t مستقل و در صورت برخوردار نبودن از توزیع طبیعی از آزمون من ویتنی استفاده شد. تجزیه وتحلیل های آماری با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 18 انجام پذیرفت.
نتایج این پژوهش نشان داد بیشترین و کمترین مقدار F1 در آقایان و خانم ها مربوط به واکه های /æ/ و /i/ است. بیشترین و کمترین مقدار F2 در هر دو جنس مربوط به واکه های /i/ و/o/ است و بیشترین و کمترین مقدار F3 در آقایان مربوط به واکه های/i/ و /æ/ و در خانم ها مربوط به واکه های /i/ و /a/ در سطح کلمه است.
با توجه به نتایج این مطالعه، واکه های /æ/ و /i/ در هر دو جنس به ترتیب بازترین (بیشترین F1) و بسته ترین واکه ها (کمترین F1) هستند. واکه های /i/ و/o/ در هر دو جنس به ترتیب پیشین ترین (بیشترین F2) و پسین ترین (کمترین F2) واکه ها هستند. گسترده ترین (بیشترین F3) واکه در آقایان و خانم ها مربوط به واکه /i/ و گردترین (کمترین F3) واکه در آقایان /æ/ و خانم ها /a/ است.