منشایابی ابزارهای ابسیدینی کول تپه جلفا؛ معدن سیونیک و ییلاقات حوضه ی دریاچه ی سوان چراگاه تابستانی مردمان کول تپه

با توجه به یافت شدن 2013 قطعه ی ابزارسنگی ابسیدینی در فصل دوم کول تپه و از آن جایی که ابسیدین منبع بیش از 85% مصنوعات سنگی در محوطه ی کول تپه است و از طرفی دیگر، نزدیکی این محوطه به منابع اصلی تجارت ابسیدین در مناطق قفقاز و شرق آناتولی، ضرورت پرداختن به منشایابی و تجارت سنگ ابسیدین را در این محوطه ایجاب می نماید. از آن جایی که براساس مطالعات ابسیدین فصل اول، اغلب منابع ابسیدین کول تپه از منطقه ی حوضه ی دریاچه ی سوان و مخصوصا معدن سیونیک بوده است، چگونگی تجارت و مسیرهای تجاری احتمالی و نیز شناسایی معادن ابسیدینی مورد استفاده با استفاده از منشایابی ابزارهای به دست آمده از فصل دوم کول تپه از سوالات اصلی پژوهش حاضر است. از ابزارهای ابسیدینی فصل اول، 53 نمونه از دوره های مختلف با استفاده از روش فلورسانس اشعه ی ایکس XRF جهت منشایابی معادن زمین شناسی آن ها مورد آنالیز قرار گرفت که نتایج به دست آمده حاکی از چند منبعی بودن معادن ابسیدین استفاده شده توسط ساکنان کول تپه است. معادنی که از لحاظ ساختار شیمیایی مورد شناسایی قرار گرفتند عبارتند از: سیونیک1 که 41 قطعه از نمونه ها که عمدتا هم نمونه های دوره ی مس و سنگ و مفرغ قدیم میشده اند از این معدن استخراج شده اند؛ به غیر از سیونیک، معادن میدان داغ (4 قطعه ی ابسیدینی)، نمرودداغ (2 قطعه ی ابسیدینی)، گگام2 (2 قطعه ی ابسیدینی) و معادن بازنک3، چورافور4 و گوتانسر5 نیز هر کدام با یک قطعه ی ابسیدینی، دیگر معادن ابسیدین کول تپه را تشکیل می دهند و تنها یک نمونه از مجموع 53 قطعه دارای منشاء نامشخص است. همچنین 32 نمونه از ابزارهای ابسیدینی فصل دوم نیز مورد آنالیز قرار گرفتند که 24 نمونه متعلق به معدن سیونیک، 5 نمونه متعلق به معدن گگاسر و 3 نمونه نیز متعلق به معدن نمرودداغ حوضه ی دریاچه ی وان هستند. نتایج به دست آمده نشان داد که نزدیک ترین و پراستفادهترین معدن که در کولتپه مورد استفاده قرار گرفته است، معدن سیونیک با فاصله ی تقریبی 75 کیلومتر و دورترین معدن، نمرودداغ با فاصله ی تقریبی 300 کیلومتر است. نتایج حاصل از منشایابی ابسیدین های کول تپه یک شبکه ی گسترده ای از تجارت فرامنطقه ای را در دوران پیش ازتاریخ شمال غرب ایران به نمایش گذاشت.