شناسایی و مطالعه پراکنش فرهنگ های دشت رودبار جنوب، حوزه فرهنگی هلیل رود (از دوره ی مس و سنگ تا دوره ی اسلامی)

دشت رودبار جنوب در جنوب شرقی حوزه ی فرهنگی هلیل رود و در جنوب شرق ایران واقع شده است؛ این منطقه به واسطه ی شرایط زیست محیطی مناسب ازجمله آب دائم هلیل رود و دشت وسیع و حاصلخیز، از گذشته دارای قابلیت های فراوان برای زندگی اجتماعات انسانی بوده است.این تحقیق برپایه ی سوالاتی راجع به الگو و نحوه ی پراکنش و گونه های مختلف استقرارها در دوره های مختلف، عوامل تاثیرگذار بر این الگو و برهم کنش های فرهنگی با دیگر مناطق هم جوار؛ و با فرضیاتی ازجمله تاثیرگذاری هلیل رود و شرایط طبیعی دشت و مناطق کوهستانی بر نحوه ی پراکنش و اندازه ی محوطه ها و برهم کنش های متقابل با مناطق پیرامون و باهدف آگاهی از وضعیت استقرارها و برهم کنش های این منطقه با سایر بخش های حوزه ی هلیل رود و شناسایی نحوه ی پراکنش فرهنگ های منطقه در طی دوره های مختلف انجام شده است. روش تحقیق میدانی و اسنادی بوده است. بررسی ها در محدوده ای به وسعت بیش از 6000 کیلومترمربع انجام و حاصل آن شناسایی 279 محوطه مربوط به دوره های مختلف است؛ این محوطه ها به لحاظ ماهیت و ریخت شناسی در پنج گروه کلی جای می گیرند: 1- تپه ها و محوطه های استقراری، 2- گورستان ها، 3- قلعه ها، 4- آسیاب های آبی، 5- نقوش صخره ای. محوطه های یادشده براساس گاهنگاری های نسبی انجام شده به دوره های مختلف نسبت داده شده اند؛ از این میان 97 محوطه دربردارنده ی آثار دوره ی پیش ازتاریخی، 145 محوطه دوره ی تاریخی و 48 محوطه دوره ی اسلامی است. براساس بررسی های انجام شده قدمت کهن ترین استقرارهای شناسایی شده در حوزه ی رودبار جنوب به دوره ی مس وسنگ می رسد، شناسایی محوطه هایی از دوره های مفرغ، تاریخی و اسلامی، نشان دهنده ی توالی استقرارها در این منطقه است. الگوی پراکنش محوطه های واقع در دشت و مناطق کوهپایه ای اطراف بیشتر الگویی خوشه ایاست؛ باتوجه به شواهد موجود ازجمله موقعیت مکانی، وسعت، میزان و تراکم آثار سطحی محوطه ها می توان آن ها را به استقرارهای دائم یا موقت نسبت داد. این مقاله تلاش می کند ضمن معرفی گونه های مختلف استقرارها در حوزه ی رودبار جنوب، چشم اندازی کلی از گذشته ی این منطقه ارائه کند.