تپه ی پشت فرودگاه؛استقراری نیمه یکجانشین فصلی از دوره ی نوسنگی جدید در کرانه ی شرقی زاگرس مرکزی - دشت ملایر

دشت های میان کوهی دامنه های مختلف رشته کوه الوند، و به طور اخص -پسکرانه های دشت ملایر-؛ از مستعدترین مناطق شرق زاگرس مرکزی ست که همواره مورد توجه جوامع مختلف انسانی بوده و از پتانسیل بالایی جهت مکان گزینی زیستگاه ها و استقرارگاه های جوامع اولیه برخوردار بوده است. برخلاف سایر نواحی زاگرس مرکزی که مطالعات باستان شناسی بیشتری در آن صورت گرفته، دشت ملایر از این حیث ناشناخته تر است؛ بنابراین، پروژه ی کاوش باستان شناختی تپه ی «پشت فرودگاه»، برای نخستین بار با اهداف و ضرورت بررسی و آشکار سازی تحولات نوسنگی جدید این حوزه صورت پذیرفت. این تپه، یکی از محوطه های ست که با نهشته های ضخیم خاکستر، انواع سفال خشن پوک و منقوش، حجم زیاد استخوان های بزسانان و هم چنین تعداد زیاد سردوک، استقراری نیمه یکجانشین فصلی از نوسنگی جدید را نمایان ساخته است. در پژوهش پیش رو، ضمن بررسی الگوی معیشت جوامع ساکن در این محوطه؛ در پی پاسخ به پرسش -علل حضور فصلی جوامع کوچ رو با الگوی معیشت رمه داری نوسنگی جدید در دشت ملایر و چگونگی (مبدا و مقصد) حرکت آنان(؟)-، مورد بحث و تحلیل قرار خواهد گرفت. (که) با فرض، وجود «راه ایل ها»، «مراتع غنی» و «منابع آبی» دشت ملایر در حوضه ی رودخانه ی حرم رود، در مسیر کریدورهای مناطق هم جوار در دشت های میان کوهی کرمانشاه و لرستان، قابلیت طرح می یابد. روش پژوهش، مبتنی بر روش تاریخی-تحلیلی با رویکرد مطالعات میدانی از نتایج حاصله ی کاوش تپه ی پشت فرودگاه و مبتنی بر نظریات راجع به جوامع نیمه یکجانشین خواهد بود. نتایج پژوهش از دو منظر قابل بحث هستند؛ نخست، «مراتع و آب غنی» که دشت ملایر از این منظر مساعد و در نحوه ی حضور و گسترش استقرارها اثرگذار بوده است؛ دوم، «راه ها» (راه ایل ها) که دشت ملایر به عنوان کریدور مواصلاتی محوطه های نوسنگی جدید و جوامع کوچ رو در نواحی هم جوار خود بوده که تاثیر بسزایی در شکل یابی و مکان گزینی محوطه ها داشته است؛ به نحوی که استقرارهای نوسنگی جدید دشت ملایر در حوضه ی رودخانه ی حرم رود و راه های ارتباطی به صورت خطی و خوشه ایشکل گرفته اند، که چنین کنش و رویکردی برگرفته از رفتارهای محیطی جوامع نیمه یکجانشین بوده است.