بازنگری لایه نگاری تپه علی کش، دشت دهلران

علی کش یکی از محوطه های مهم و شناخته شده ی نوسنگی در سراسر خاور نزدیک به شمار می رود. باوجود این که اطلاعات بسیار مهمی را به ویژه از حیث شروع یکجانشینی و کشاورزی در مناطق پست جنوب غرب ایران در دسترس قرار داده، اما تاریخ استقرار در آن با ابهامات جدی روبه رو بوده است. فرانک هول قبلا هرچند گاهنگاری های متغیری را برای بازه ی زمانی استقرار در علی کش معرفی نموده، اما به طور کلی آن را دربازه ی زمانی 6000-7500 ق.م. قرار داده است. این در حالی ست که تاریخ گذاری های جدیدتر توسط ملیندا زدر، یک بازه ی بسیار کوتاه پانصد ساله را در نیمه ی دوم هزاره ی هشتم ق.م. برای تمام فازهای این محوطه پیشنهاد نموده است. بنابراین، نظر به اهمیت بنیادین گاهنگاری در باستان شناسی و نیز بازبینی فاصله ی زمانی فازهای علی کش، یک لایه نگاری مجدد در بهار 1396 در این محوطه با هدف بازنگری گاهنگاری آن صورت گرفت. نتایج لایه نگاری نشان از 18 فاز استقراری به صورت متوالی دارد که براساس تاریخ گذاری های انجام شده در یک بازه ی زمانی هزار ساله (6500-7500 ق.م.) شکل گرفته اند. البته سه وقفه ی استقراری نیز بین لایه های باسفال و بی سفال و هم چنین حد فاصل فازهای موسوم به علی کش و بزمرده و نیز بین دو زیرفاز بزمرده شناسایی شده است. هر دو فاز بی سفال بزمرده و علی کش مربوط به نیمه ی دوم هزاره ی هشتم ق.م. بوده و فاز باسفال محمدجعفر نیمه ی اول هزاره ی هفتم ق.م. را دربر می گیرد. به نظر می رسد یک وقفه ی کوتاه بین دوره ی بی سفال و باسفال نیز به وجود آمده است. این موضوع با ظهور ناگهانی سفال در محوطه نیز مطابقت دارد. به هر روی، زمان شروع سفال در محوطه حدود 500 سال به عقب برده شده که از این حیث با زمان شروع سفال در مناطق دیگر خاور نزدیک نیز مطابقت دارد. به طور کلی، نتایج جدید به دست آمده از این لایه نگاری گاهنگاری قبلی و مرسوم علی کش را بازنگری و اصلاح نموده و از نظر زمان شروع استقرار در مناطق پست نیز اهمیت دارد.