مطالعه تاثیر روش های مختلف مهار علف های هرز سیب زمینی (Solanum tuberosum L.) بر پارامترهای زیستی خاک

مدیریت علف های هرز و یا هر نوع مدیریت در کشاورزی باید از نظر تاثیر بر بوم نظام (اکوسیستم) خاک مورد توجه قرار گیرد. ترکیب خاکپوش و هر نوع مدیریتی که خاک را تحت تاثیر قرار دهد از جمله مهم ترین عامل هایی هستند که ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و زیستی خاک را نیز تحت تاثیر قرار می دهد. هدف از این بررسی، ارزیابی تاثیر روش های مختلف مدیریت علف های هرز سیب زمینی بر ویژگی های زیستی خاک بود.
این آزمایش در سال زراعی 1394 در دو ایستگاه تحقیقات کشاورزی آلاروق و سامیان در استان اردبیل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل 1) سم پاشی با علف کش تریفلورالین 2) سم پاشی با علف کش متریبوزین 3) اعمال کولتیواتور زدن بین پشته ها 4) کاربرد کلش یا بقایای گیاهی (خاکپوش) گندم 5) کاربرد کلش یا بقایای گیاهی (خاکپوش) کلزا 6) کاربرد خاکپوش پلاستیک پلی اتیلن سیاه رنگ 7) کاربرد خاکپوش پلاستیک پلی اتیلن شفاف، 8) شاهد وجین علف های هرز در طول فصل رشد 9) شاهد وجین نکردن علف های هرز در طول فصل رشد. نمونه برداری خاک در دو مرحله، مرحله اول 30 روز پس از اعمال تیمار ها و مرحله دوم 60 پس از اعمال تیمار ها صورت گرفت و پس از آن زیست توده میکروبی، کربن آلی و تنفس خاک اندازه گیری شدند. در انتهای فصل رشد، عملکرد غده سیب زمینی اندازه گیری شد.
نتایج و بحث: تیمار های به کاربرده شده در این آزمایش توانستند تفاوت معنی داری را در مقدار کربن زیست توده میکروبی، کربن آلی خاک، تنفس پایه و تنفس برانگیخته ایجاد کنند به طوری که بیشترین میزان زیست توده میکروبی در تیمار های خاکپوش کلش گندم و خاکپوش کلش کلزا در هر دو مرحله نمونه برداری مشاهده شد. اما کمترین میزان زیست توده میکروبی در نمونه برداری مرحله اول به تیمارهای کاربرد تریفلورالین و متریبوزین مربوط بود و در مرحله دوم نیز کاربرد کولتیواتور زدن به طور معنی داری توانست زیست توده میکروبی را نسبت به تیمار کاربرد بقایای گیاهی کاهش دهد. کربن آلی نیز در تیمارهای کاربرد خاکپوش گندم و کلزا نسبت به دیگر تیمارها بیشترین میزان را در طی دو مرحله به خود اختصاص داد به عبارتی تیمارهای کاربرد خاکپوش گیاهی توانستند میزان کربن آلی خاک را افزایش دهند. کمترین میزان ماده آلی نیز در طی دو مرحله به تیمار خاکپوش پلاستیک شفاف اختصاص داشت. بیشترین میزان تنفس پایه در مرحله اول به تیمارهای خاکپوش بقایای گیاهی کلزا، گندم و خاکپوش پلاستیک سیاه مربوط بود اما کمترین میزان تنفس پایه در طی مرحله اول نمونه برداری به تیمارهای کاربرد تریفلورالین مربوط بود و در طی مرحله دوم نیز بیشترین میزان تنفس پایه به تیمار های کاربرد خاکپوش بقایای گیاهی گندم، کلزا و علف کش متریبوزین تعلق داشت. اما تنفس برانگیخته نیز در این بررسی بیشترین میزان خود را در تیمار های خاکپوش کلش گندم و کلزا و کمترین میزان را در اعمال کولتیواتور زدن در طی مرحله اول نشان داد. بیشترین عملکرد غده در تیمارهای وجین علف های هرز و خاکپوش های گیاهی و کمترین آن در شاهد وجین نکردن علف های هرز و خاکپوش پلاستیک شفاف مشاهده شد.
همان گونه که در همه ی روش های اعمال شده در این بررسی برای مدیریت علف های هرز مشخص است، کاربرد بقایای گیاهی به طورمعمول مقدار همه ی پارامتر (فراسنجه)های زیستی خاک را افزایش داد و این می تواند دلیلی بر کارایی مثبت و شایان توجه این گونه مدیریت موثر مواد آلی باشد در این بررسی مشخص شد که تیمار های مدیریتی بقایای گیاهی، خاکپوش پلاستیک سیاه، و کولتیواتور زدن توانستند عملکرد غده را از آسیب علف های هرز حفظ کنند، در نتیجه استفاده از خاکپوش ها به ویژه بقایای گیاهی در مقایسه با کاربرد علف کش می تواند موجب مهار (کنترل) مناسب علف های هرز شوند.