تاثیر تنوع گونه ای بر عملکرد علوفه و ویژگی های کیفی خاک در حاشیه دریاچه ارومیه

افزایش تنوع گیاهی عملکرد علوفه را افزایش داده منجربه بهبود پایداری عملکرد و باعث حفظ مواد غذایی خاک می شود. علف زارهای با تنوع گونه ای بالا ظرفیت تولید بیشتری دارند. شماری از محققان اشاره دارند، بر اینکه نیروی تولید و پایداری بوم نظام (اکوسیستم) ها پیوسته وابسته به تنوع گونه ای نیست، بلکه وابسته به حضور گونه های کلیدی و گونه های عملکردی است. یکی از روش های جلوگیری از فرسایش، ایجاد پوشش مناسب گیاهی است. در دهه های اخیر کنترل فرسایش خاک ها به ویژه در مراتع کشور از مهم ترین هدف های حفظ منابع طبیعی کشور و افزایش تولید به شمار می رود. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر کاشت چهار گیاه مرتعی با ترکیب های یک، دو، سه و چهارتایی در سه تکرار و در ارومیه انجام شد.
این آزمایش در سال زراعی 1395 در حاشیه دریاچه ارومیه انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با 16 ترکیب تیماری در هر تکرار در سه تکرار اجرا شد. تیمار های مورد آزمایش نوع گونه Arrhenatherum elatius، Agropyron trichophorum، Bromus inermis ، Festuca arundinacea و ترکیب دو، سه و چهار تایی این گونه ها بود. اندازه گیری های مورد بررسی در سال دوم آزمایش انجام شد. تجزیه و تحلیل آماری با استفاده از نرم افزار Mstat-c انجام شد. برای مقایسه میانگین های ها از آزمون دانکن در سطح احتمال پنج درصد استفاده شد. برای ترسیم نمودارها نیز از نرم افزار Excel استفاده شد.
نتایج و بحث: بنابر نتایج این بررسی کاشت گیاهان به صورت ترکیب های 3 تایی و چهارتایی به طور شایان ملاحظه ای میزان روان آب و حجم رسوبات خاک را کاهش داده و باعث کاهش شدت فرسایش شد، ولی ترکیب های یک و دوتایی دارای تاثیر کمتری در کنترل فرسایش بودند. با این وجود از نظر عملکرد علوفه بین ترکیب های دو، سه و چهارتایی گیاهان مرتعی مورد بررسی اختلاف معنی داری وجود نداشت، ولی در ترکیب های دو، سه و چهارتایی گیاهان مرتعی مورد بررسی از نظر عملکرد علوفه نسبت به عدم کاشت گیاهان مرتعی و کاشت تک گونه مرتعی مقادیر بالاتری به دست آمد. در این بررسی همه ی تیمارهای اعمال شده باعث بهبود ضریب خاموشی شد. با توجه به نتایج به دست آمده، کاشت گیاهان مرتعی باعث افزایش درصد پوشش سطح زمین و شاخص زیستی خاک شد، ولی باعث کاهش محتوای نیتروژن، فسفر و پتاسیم و سدیم خاک شد. بیشترین محتوای نیتروژن و فسفر در تیمار A.elatius × A. trichophorum × B. inermis × F. arundinacea و بیشترین پتاسیم مربوط به تیمار A.elatius × A. trichophorum × B. inermisو A.elatius × A. trichophorum × F. arundinacea بود. شاخص زیستی خاک تحت تاثیر کاشت گیاهان مرتعی و به ویژه A.elatius × A. trichophorum × B. inermis × F. arundinacea افزایش یافت که معادل 73 درصد افزایش بود که این افزایش در ارتباط با افزایش زیست توده خشک و تاج پوشش (تاج پوشش ) گیاهی و افزایش مصرف مواد غذایی بود.
در کل با توجه به نتایج به نظر می رسد کاشت گیاهان مرتعی و به ویژه کاشت سه تایی و چهارتایی گیاهان مرتعی، علاوه بر افزایش عملکرد علوفه، باعث کنترل مطلوب فرسایش نیز می شود، چرا که کاشت گیاهان مرتعی باعث بهبود ویژگی های خاک می شود.