رویکرد جبر و اختیار در اندیشه عین القضات همدانی با تاکید بر «تمهیدات، نامه ها، یزدان شناخت و لوایح»

مساله «جبر و اختیار» یا «حریت اراده» در عرض موضوعاتی دیگر چون امامت، خیر و شر، تشبیه و تنزیه و علم خداوند، یکی از مضامین پر بسامدی است که در حوزه کلام، فلسفه و عرفان اسلامی پیوسته مورد توجه متکلمان، فیلسوفان و عارفان بزرگ اسلامی بوده است؛ چنانکه عین القضات همدانی، از عارفان بزرگ مکتب خسروانی، این مفهوم را در متون منثور عرفانی فارسی، در دو حوزه عاشقانه و کلامی- فلسفی مورد بررسی قرار داده و در حوزه عشق، به جبر مطلق عاشقانه - عارفانه و در حوزه کلامی- فلسفی، به هر سه مساله جبر، اختیار و «امر بین الامرین» ملتزم شده و از این رو، دیدگاه او در این خصوص، به نظریه شیعه و معتزله نزدیک تر از نظریه اشاعره شده است.