تحلیل رمان «رمل المایه» از واسینی الاعرج بنابر رویکرد دریافت

رمان معاصر عربی بسیاری از سوژه های خود را وام دار داستان های فولکلور، افسانه ها، اساطیر و رویدادهای تاریخی است. داستان های هزار و یک شب، به عنوان یکی از این عناصر، نقش برجسته ای در این میان دارد و رمان های زیادی در اثر اقتباس، تقلید و یا الهام از آن ها پدید آمده است که رمان مشهور رمل المایه از واسینی الاعرج از جمله آن هاست. پژوهش حاضر در تلاش است در پرتو رویکرد «دریافت»، به بررسی این رمان بپردازد تا همگونی ها و ناهمگونی های بین رمان و افسانه هزار و یک شب را وارسی کند و دیدگاه یا خوانش های متفاوت رمان نویس را در ورای این زمینه های همگون و ناهمگون ارزیابی نماید. نتیجه پژوهش نشان می دهد واسینی با به کارگیری برخی عناصر ساختاری هزار و یک شب، فقط بر چهارچوب ساختاری یا محتوایی آن اکتفا نکرده و در اثر خود، تغییرات فراوانی را برحسب اندیشه و سبک شخصی پدید آورده است؛ ازاین رو، ساختار و محتوایی متفاوت از متن مبدا پدید آورده و رمان را با قضایا و جریان های امروزی هماهنگ نموده است. واسینی به جای مصالحه با حکام ظالم، به مناقشه و مقابله با آنها برخاسته و شهرزاد را از این حیث به باد انتقاد می گیرد. او حتی تاریخ نگارانی را که به جریان آزادی خواهی و مبارزه طلبی کمک نکرده اند، مورد انکار قرار می دهد.