تجزیه پایداری عملکرد دانه در اکوتیپ های مختلف شنبلیله (Trigonella foenum-graecum L.) با استفاده از رگرسیون ابرهارت- راسل و سایر روش های تک متغیره

با توجه به اهمیت بالای گیاه شنبلیله از لحاظ ارزش غذایی و دارویی، دستیابی به ژنوتیپ های با عملکرد بالا، ضروری به نظر می رسد. عملکرد دانه یک صفت کمی است که تحت تاثیر اثر متقابل ژنوتیپ و محیط می باشد. با هدف ارزیابی پایداری و سازگاری شش اکوتیپ شنبلیله از لحاظ عملکرد دانه، آزمایشی در ایستگاه تحقیقاتی پژوهشکده فنآوری تولیدات گیاهی دانشگاه شهید باهنر کرمان در جیرفت در سه سال زراعی (1392- 1390) انجام شد. اکوتیپ های کرمان، کردستان، مازندران، ایلام، کهگیلویه و اصفهان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار، در محیط های مختلف شامل سه سطح سولفات آهن، سه سطح سولفات روی و سه دور آبیاری بررسی شدند. نتایج تجزیه وایانس مرکب برای عملکرد دانه نشان دهنده معنی داری اثر متقابل اکوتیپ در محیط بود. به منظور بررسی پایداری عملکرد از روش رگرسیون ابرهارت و راسل و پارامترهای تک متغیره شامل اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، واریانس محیطی (S2i) و ضریب تنوع ژنوتیپی (CVi) استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه پایداری بر مبنای ضریب رگرسیون خطی و میانگین مربعات انحراف از خط رگرسیون، اکوتیپ کردستان با عملکرد بالاتر از میانگین، ضریب رگرسیون خطی نزدیک به یک و کمترین انحراف، پایدارترین اکوتیپ پرمحصول شناسایی شد و اکوتیپ کرمان با ضریب رگرسیون خطی بالاتر از واحد، بالاترین عملکرد و بیشترین انحراف، به عنوان ناپایدارترین اکوتیپ تشخیص داده شد. بر مبنای سایر پارامترهای پایداری محاسبه شده نیز کرمان به عنوان ناپایدارترین و اکوتیپ های کردستان و مازندران، به عنوان پایدارترین اکوتیپ ها شناسایی شدند. اکوتیپ ایلام سازگاری عمومی ضعیف و اکوتیپ اصفهان سازگاری خصوصی به محیط های ضعیف نشان داد.