تجزیه پایداری عملکرد روغن در ژنوتیپ های مختلف کلزا (Brassica napul L.) در دو تاریخ کاشت نرمال و تاخیری در استان کرمانشاه

به منظور ارزیابی پایداری عملکرد روغن ژنوتیپ های کلزا و اثر متقابل ژنوتیپ و محیط، 22 ژنوتیپ کلزا در قالب بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقاتی اسلام آباد غرب طی سه سال زراعی در دو تاریخ کاشت نرمال و کشت تاخیری مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر ژنوتیپپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ محیط برای عملکرد روغن معنی دار بود. سهم اثر محیط و اثر متقابل ژنوتیپ محیط در بیان عملکرد روغن بیشتر از اثر ژنوتیپ بود. نتایج تجزیه امی عملکرد روغن نشان داد که چهار مولفه اصلی برای اثر متقابل ژنوتیپ محیط معنی دار گردید. بر اساس نمایش گرافیکی بای پلات اولین و دومین مولفه اصلی اثر متقابل که سهم ژنوتیپ ها را در ایجاد اثر متقابل مولفه اول و دوم نشان می دهد ژنوتیپ های پاراده، کریستینا، گولیات، شیرالی، کیمبرلی و الکت تقریبا در مرکز بای پلات قرار گرفته و از این نظر دارای پایداری عملکرد روغن بودند. استفاده از آماره ارزش پایداری امی (ASV) نیز پایداری عملکرد روغن ژنوتیپ های فوق را تایید نمود. ژنوتیپ های زرفام و هایولا 401 با فاصله گرفتن از مرکز بای پلات در مقایسه با سایر ژنوتیپ های مورد بررسی از پایداری عملکرد روغن کمتری برخوردار بودند. بر اساس این بای پلات، محیط های E1، E4 و E3 دارای بیشترین سهم در ایجاد اثر متقابل و محیط E2 دارای کمترین سهم در ایجاد اثر متقابل بودند. نتایج نشان داد که بر اساس آماره های پایداری استفاده شده در این تحقیق، ژنوتیپ های متفاوتی به عنوان ژنوتیپ پایدار معرفی شدند از این رو توصیه می شود برای شناسایی دقیق و مطمئن ژنوتیپ های پایدار و پرعملکرد کلزا از روش های متعددی استفاده شود.