برآورد پارامترهای ژنتیکی عملکرد و اجزای عملکرد گندم دوروم دیم با استفاده از تلاقی دای آلل

تعداد شش ژنوتیپ گندم دوروم دیم (چهل دانه، گردیش، زردک، Syrian-1، Waha و Knd1149//68/ward) و نسل اول حاصل از تلاقی دای آلل کامل آنها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو تکرار ارزیابی شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان دهنده وجود تفاوت های ژنتیکی بین ژنوتیپ ها بود. اثر ترکیب پذیری عمومی برای تمام صفات مورد مطالعه به جز وزن صد دانه معنی دار بود. اثر ترکیب پذیری خصوصی، اثرات معکوس و غیر مادری برای صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه و مساحت برگ پرچم معنی دار بود. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه، وزن صد دانه و مساحت برگ پرچم از وراثت پذیری پایینی برخوردار بود و اثرات غیر افزایشی ژن ها در کنترل آنها سهم بیشتری داشت. تلاقی Waha × Knd1149//68/ward با میزان بالایی از عملکرد دانه و همچنین ترکیب پذیری عمومی بالا برای عملکرد دانه به عنوان یک تلاقی مناسب برای استفاده از هتروزیس تشخیص داده شد. همچنین تلاقی مذکور از نظر صفاتی مانند وزن صد دانه، تعداد دانه در سنبله و طول سنبله هم نسبت به والدین خود ارجحیت داشت. رقم گردیش با دارا بودن قدرت ترکیب پذیری عمومی مثبت و معنی دار برای تعداد سنبلچه در سنبله، طول سنبله، تعداد دانه در سنبله، عملکرد دانه و مساحت برگ پرچم می تواند در برنامه های اصلاحی به عنوان والدین تلاقی جهت نیل به لاین هایی با عملکرد و اجزای عملکرد بالا مورد استفاده قرار گیرد. به دلیل سهم بیشتر اثرات افزایشی ژن ها در کنترل ژنتیکی تعداد سنبلچه در بوته و طول سنبله، انتخاب مستقیم برای بهبود آنها توصیه می شود، در حالی که برای سایر صفات بایستی گزینش تا نسل های پیشرفته به تعویق افتد.