اثر شوری و نسبت جذبی سدیم (SAR) آب آبیاری بر عملکرد و نسبت های یونی در دو رقم کلزا (Brassica napus L.)

شوری و سدیمی بودن آب و خاک، یکی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در کاهش میزان تولید محصولات کشاورزی است. عدم مدیریت صحیح در امر آبیاری، زهکشی ضعیف، استفاده از آب های شور برای آبیاری از جمله عوامل موثر در ایجاد خاک های شور محسوب می شوند. این پژوهش با هدف شناسایی واکنش رشد دو رقم کلزا و نیز تغییرات در شاخص های فیزیولوژیکی و جذب برخی عناصر غذایی در برابر سطوح مختلف شوری و SAR به اجرا در آمد.
به منظور بررسی اثر شوری و SAR بر عملکرد و شاخص های فیزیولوژیک کلزا، آزمایش با دو رقم کلزا به نام های طلایه و اوکاپی به صورت فاکتوریل سه عاملی در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار اجرا شد. فاکتور شوری در سه سطح شامل35/0 (آب آبیاری به عنوان شاهد)، 6 و12 دسی زیمنس بر متر و فاکتور SAR حاوی چهار سطح شامل 6،0 ،12و18 بود که از منابع NaCl و CaCl2 تهیه شد. در این تحقیق شاخص سبزینگی، وزن دانه، تعداد خورجین، مجموع و نسبت کلروفیلa وb ، کاروتنوئید، میزان عناصرسدیم، پتاسیم و کلسیم مورد مطالعه قرار گرفت.
نتایج نشان داد که اثر رقم بر تعداد خورجین، وزن دانه، شاخص سبزینگی، مجموع کلروفیلa+b ، نسبت کلروفیل a/b و نسبت کلسیم به سدیم معنی داری بود. اثر شوری بر کلیه صفات مورد مطالعه به جز نسبت پتاسیم به سدیم معنی دار بود. اثر SAR نیز بر تمامی صفات بجز نسبت کلروفیل a/b معنی دار بود. اثر متقابل رقم و شوری بر وزن دانه، نسبت کلروفیلa/b ، کاروتنوئیدها و نسبت پتاسیم به سدیم معنی دار بود. اثر متقابل شوری و SAR نیز بر وزن دانه، مجموع کلروفیل a+b ، نسبت کلروفیلa/b ، نسبت پتاسیم به سدیم و نسبت کلسیم به پتاسیم معنی دار بود. در بررسی رقم و شوری در هر دو رقم با افزایش در شوری وزن دانه کاهش یافت، به طوری که این کاهش در شوری 12 دسی زیمنس بر متر، وزن دانه در رقم طلایه 9/24 و در رقم اوکاپی5/21 درصد نسبت به تیمار شاهد بود. در اثر متقابل شوری و SAR نیز کمترین وزن دانه با 3/20 کاهش نسبت به تیمار شاهد مربوط به شوری 12 دسی زیمنس بر متر و SAR=18 بود.
هرچند شوری باعث اثرات منفی بر شاخص های رشد کلزا گردید اما این اثرات به نوع رقم بستگی داشت به طوری که این اثرات در رقم طلایه کمتر از اوکاپی بود. همچنین با افرایش سهم کلسیم در منبع ایجاد شوری، از اثرات سوء شوری تا حدودی کاسته شد. بنابراین آب هایی که شوری بالایی دارند می توان با افزایش میزان یون کلسیم در مقایسه با سدیم کیفیت آن را افزایش داد.