ماهیت دنیا و مصادیق اعتقادی کلامی در اشعار محمدتقی علی آبادی مازندرانی

محمدتقی علی آبادی مازندرانی ،(متولد 1198 ه .ق علی آباد قائم شهر، متوفی 1256 ه.ق، تهران).ملقب به «صاحب دیوان» و مشهور به «ملالی»و«آقا» می باشد؛صاحب دیوان از شاعران و رجال فاضل دربار فتحعلی شاه بوده و منصب منشی الممالک وی را نیز دارا بود.او به واسطه ی نگارش تاریخ مختصر و مفیدی که در شرح آباء و اجداد و روزگار فتحعلی شاه با نام «ملوک الکلام یا رساله خاقانیه»فراهم نموده است و «دیوان اشعار» به شهرت رسید.مازندرانی در غزل،قصیده ومثنوی طبع آزمایی نمودو«صاحب»تخلص اوست.صاحب دیوان در مضمون پروری شاعری اعتدالی است که جانب مناعت طبع و ارزش های اخلاقی را هیچ گاه فرونگذارده است و در مثنوی، اندیشه هایی عرفانی و اعتقادی را عرضه نموده است. ارایه اندیشه در سروده های صاحب دیوان تا حدودی الگوبرداری از هسته های عقاید عرفانی از پیش تعریف شده است؛لیک اندیشه هایی نوظهور ولو به شکل رشته هایی نامرئی نیز در دیوان او به ویژه در قالب مثنوی های او به چشم می خورد.از این میان، موضوع دنیا و مصادیق حادث و قدیم، عشق، آفرینش و خلقت دنیا و انسان در اشعار صاحب دیوان مطمح نظر ویژه او قرار می گیرد که فراخور این جستار بدان پرداخته شده است.ضمن آن که شیوه ی خاص او در بیان اندیشه های اعتقادی و کلامی نیز که قدرت هنرمندی ادیبانه ی او را به منصه ظهور گذارده است،کانون نقد دیگر در این موضوع است. این جستار با بهره از منابع کتابخانه ای، براساس نقد و تحلیل اشعار پرداخته شده است.