ارزیابی درجه حرارت های کاردینال جوانه زنی بذر گیاه دارویی و بومی ایران، پونه سای انبوه (Nepeta glomerulosa Boiss.)

گیاه دارویی پونه سای انبوه (Nepeta glomerulosa Boiss.) گیاهی است معطر و بومی ایران که متعلق به خانواده نعناعیان می باشد. یکی از مشکلات عمده در گیاهان دارویی این است که جوانه زنی بذر گیاهان در شرایط محیطی طبیعی مطلوب بوده، ولی تحت شرایط آزمایشگاهی یا زراعی، مناسب نیست. این پژوهش به منظور اطلاع از نحوه جوانه زنی بذر جهت استقرار موفق و مطلوب این گیاه، با بررسی خصوصیات مختلف جوانه زنی و تعیین درجه حرارت های کاردینال بذور، در دانشگاه فردوسی مشهد در سال 93-92 انجام شد. تیمارها شامل تیمار سرمایی در 4 سطح (1، 2، 3 و 4 هفته سرمادهی در دمای 5 درجه سانتیگراد) و تیمار نیترات پتاسیم در 4 سطح (صفر، 1/0، 2/0 و 3/0 درصد) بودند، که به منظور ارزیابی خصوصیات جوانه زنی بذور این گیاه مورد استفاده قرارگرفت. همچنین اثر 8 تیمار درجه حرارت ثابت شامل درجه حرارت های 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتیگراد و 3 درجه حرارت متغیر شب و روز شامل درجه حرارت های 15/5، 20/10 و 30/20 درجه سانتیگراد بر درصد، سرعت و میانگین زمان جوانه زنی بذور، مورد مطالعه قرارگرفت. نتایج حاصل از تجزیه ی واریانس و مقایسه ی میانگین نشان داد که اثر تیمار سرما بر بیشتر صفات اندازه گیری شده، معنی دار بود. در بین تیمارهای مورد استفاده، 3 هفته سرمادهی و نیترات پتاسیم 1/0 درصد، بیشترین اثر مثبت را بر خصوصیات جوانه زنی بذر داشت، اگر چه بر درصد جوانه زنی تاثیر معنی داری نشان نداد. همچنین نتایج بدست آمده از تاثیر درجه حرارت های مختلف بر جوانه زنی بذور، نشان داد که، بیشترین درصد، سرعت و میانگین زمان جوانه زنی بذور این گونه در دامنه حرارتی 20 تا 25 درجه سانتیگراد بود. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی بذور در درجه حرارت متغیر روز و شب 30/20 و 20/10 درجه سانتیگراد بدست آمد. نتایج حاصل از تجزیه رگرسیون بین سرعت جوانه زنی و دما نشان داد که درجه حرارت های 15، 22 و 46 درجه سانتیگراد، به ترتیب به عنوان درجه حرارت های پایه، بهینه و بیشینه جوانه زنی برای گیاه پونه سای انبوه می باشند.