ارزیابی نقش کیفیت کالبدی بهداشت محیط دام بر توسعه سلامتی انسان و دام در مناطق روستایی (مطالعه موردی: مناطق روستایی شهرستان فیروزه)

نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
مقدمه
واکاوی بیماری های مشترک انسان و دام از ابتدای زندگی بشر بر کره خاکی وجود داشته اند، اما در دهه های اخیر اهمیت دو چندانی پیدا کرده و امروزه نه تنها از لحاظ بهداشت و سلامت ، بلکه از نظر اقتصادی و سیاست بین الملل نیز جایگاه خاصی دارند. برابر آمارهای موجود، در دهه های اخیر تقریبا تمام بیماری های نو ظهور و جنجالی جامعه بشری در این گروه قرار گرفته اند و اعلام حضور هر یک از آن ها در یک کشور مشکلات بسیاری را ایجاد کرده که عواقب و تبعات بسیاری نیز بر جای گذارده و خواهد گذاشت. بسخن دیگر، هر کجا که انسان ها در مجاورت دام ها زندگی کرده اند به علت رعایت نکردن مسائل بهداشتی سبب تشدید بروز بیماری های مشترک انسان و دام شده است که این بیماری های خطرناک چندان قابل پیش بینی نیست و می تواند ظرف مدت کوتاهی خسارت های اقتصادی سنگینی ایجاد کند. در واقع، سلامتی انسان ها در مقیاسی جهانی تحت تاثیر محیطی است که در آن زندگی می کند و یکی از فضاهای موثر در ارتقای سلامتی انسان ها محیط کالبدی است. لذا از آنجایی که در نواحی روستایی ساختمان دام ها در داخل بافت روستا و در کنار واحدهای مسکونی است ضروری می باشد که در مورد کاهش بیماری های مشترک انسان و دام به ویژه در مناطق روستایی اقدامات علمی صورت گیرد که از جمله این اقدامات می توان به پژوهش درمورد افزایش کیفیت کالبدی ساختمان دام براساس ضوابط و استانداردهای موجود اشاره کرد. واکاوی پژوهش های پیشین نشان می دهد که مطالعات انجام گرفته در خصوص تاثیر افزایش کیفیت کالبدی ساختمان دام بر توسعه سلامتی انسان و دام محدود هستند. لذا این ضرورت باعث انجام این پژوهش گردید. دراین چارچوب، هدف اصلی پژوهش حاضر ارزیابی تاثیر افزایش کیفیت کالبدی ساختمان دام بر توسعه سلامتی انسان و دام در نواحی روستایی است.
مبانی نظری تحقیق: برابر اسناد، نگهداری متراکم دام به خصوص در سیستم های بسته، مسایل تازه ای را به دنبال آورده و چهره بیماری های دامی را دگرگون کرده است. از این لحاظ، در کنترل این شرایط، تکرار برنامه های کلیشه ای و ثابت واکسیناسیون، ضد عفونی و درمان کافی نبوده و نیاز به تخصص، مشاوره و توجه به موارد بهداشتی در ساختمان دارد. به طور کلی می توان گفت از جمله عواملی که می تواند در افزایش کیفیت کالبدی ساختمان دام نقش داشته باشد شامل توپوگرافی، جهت وزش باد، تهویه، رطوبت، نور، خاک، آب، فاصله از سایر سکونتگاه های روستایی، بستر دام، زایشگاه، آخور، آبشخور، بیمارستان، کف، دیوار، انبار علوفه، سقف و مدیریت فضولات دامی می باشد.
روش شناسی: در پژوهش حاضر به منظور بررسی مسئله تحقیق 4 روستای سرده، گرماب، تقی آباد و مرزان واقع در شهرستان فیروزه انتخاب شده است و افراد نمونه دامداران روستایی می باشند. به منظور جمع آوری اطلاعات و انجام پژوهش حاضر ضمن آن که برای مطالعات نظری از منابع و اسناد کتابخانه ای و مقالات استفاده شده است، در بعد عملی نیز از طریق عملیات پیماشی و تنظیم پرسشنامه به جمع آوری داده ها و اطلاعات مورد نظر پرداخته شده است. دراین چارچوب پرسشنامه ای به منظور سنجش متغیر مستقل (کیفیت کالبدی ساختمان دام) طراحی شده است که شامل ابعاد بنای دامداری، مکان گزینی و استقرار بنای دامداری، بهداشتی- محیطی و سازگاری با محیط طبیعی می باشد و پرسشنامه ای برای سنجش متغیر وابسته (سلامتی انسان و سلامتی دام) طراحی شده که شامل ابعاد سلامت دام و سلامت انسان می باشد. به منظور سنجش فرضیه های پژوهش درچارچوب هدف از آزمون های توزیع دوجمله ای و رگرسیون خطی استفاده شده است. از این رو روش تحقیق توصیفی وتحلیلی است.
یافته های تحقیق: نتایج تحقیق نشان می دهد که براساس آزمون توزیع دوجمله ای در روستاهای مورد مطالعه سطح معناداری (Sig) تمامی گویه هاکم تر از 0.05 است لذا می توان گفت که در تمامی گویه های مورد ارزیابی کیفیت کالبدی ساختمان دام از وضعیت نامطلوبی برخوردارند. بطوری که در تمامی گویه ها درصد نابرخورداری بسیار کم تر از 50 درصد بوده است و نتایج آزمون رگرسیون نشان داد که سطح معناداری کوچک تر از آلفا 0.05 است و با توجه به ضریب تعیین (R2) در رگرسیون می توان گفت که کیفیت کالبدی ساختمان دام بر توسعه سلامتی انسان و دام اثر مستقیم دارد. به این معنی که افزایش کیفیت کالبدی ساختمان دام منجربه توسعه سلامتی انسان و دام می شود.
نتیجه گیری
با توجه به این موارد می توان گفت از آنجایی که در نواحی روستایی اغلب روستاییان تمایل دارند که ساختمان دام را در کنار محل سکونت خود بسازند لذا ضروری می باشد همان طور که در ساخت وساز مساکن استانداردهایی رعایت می شود به منظور ارتقای کیفیت محیط و سلامتی انسان ها و دام ها استانداردها و معیارهایی که در پژوهش مورد بررسی قرار گرفت نیز مدنظر قرار گیرد. به منظور بهتر شدن وضعیت کالبدی ساختمان دام در مناطق مورد مطالعه پیشنهادهایی در قالب برنامه های بلند مدت و کوتاه مدت ارائه شده است. مواردی که در قالب برنامه های بلند مدت آورده شده شامل ایجاد آگاهی از مزایای خارج نمودن ساختمان های دام از بافت روستایی، ایجاد بستر مناسب مثل دادن وام های با بهره کم و مکان یابی محل مناسب جهت خارج نمودن ساختمان های دام از بافت روستا، تحقیق در مورد خاک موجود در مناطقی که دامداری ناقص است، ایجاد محیط های مناسب به منظور بازیافت صحیح و بهداشتی فضولات دامی و جلوگیری از ساخت ساختمان های دام در حریم رودخانه ها است و از جمله برنامه های کوتاه مدت می توان به استفاده از فنون جدید (تهویه مناسب، شیردوشی، پشم چینی و...) در ساختمان های نگهداری دام، ایجاد تغییراتی در ساختمان های قدیمی نگهداری دام مطابق با استانداردهای کیفیت کالبدی ساختمان دام، داشتن برنامه منظم جهت شست وشو و نظافت دوره ای ساختمان دام، نظارت منظم تر مراکز بهداشت برجمع آوری فضولات دامی و جلوگیری از انباشت فضولات در معابر عمومی، طراحی دوره های آموزشی به منظور افزایش آگاهی دامداران در مورد بیماری های مشترک انسان و دام اشاره کرد.
زبان:
فارسی
صفحات:
97 تا 114
لینک کوتاه:
magiran.com/p1855841 
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یک‌ساله به مبلغ 990,000ريال می‌توانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
  • حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران می‌شود.
  • پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانه‌های چاپی و دیجیتال را به کاربر نمی‌دهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required

Personal subscription
Subscribe magiran.com for 50 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!