بررسی ویژگی های عبارت های زبان گیر و تحلیل ساختار آنها در زبان فارسی

عبارت زبان گیر[1] عبارتی است که شرایط رخداد لغزش زبانی در آن به صورت عمدی ایجاد شده باشد. کاربرد عبارت زبان گیر بدین صورت است که از کسی خواسته می شود که آن را چند بار بی درنگ و پشت سر هم بازگو کند. هدف از طرح عبارت های زبان گیر دشوار کردن بازگو کردنشان به هدف بازی و سرگرمی و ایجاد جملات خنده آور ناشی از تلفظ یا تولید اشتباه آنهاست. پژوهش پیش رو به روش توصیفی- تحلیلی در چارچوب آواشناسی تولیدی و همچنین واج شناسی خودواحد انجامگرفته و هدف آن بررسی ویژگی های عبارت های زبان گیروتحلیل ساختار عبارت های زبان گیر زبان فارسی و پی بردن به شگردها و ترفندهای به کار رفته در آنها بوده است. بدین منظور این پژوهش از دو بخش تشکیل شده است؛ در بخش نخست که به بررسی ویژگی های عبارت های زبان گیر اختصاص دارد. در بخش دوم (تحلیل ساختار عبارت های زبان گیر زبان فارسی) صدای ضبط شده چندین کودک، نوجوان و بزرگ سال زن و مرد که چند بار بی درنگ و پشت سر هم معروف ترین عبارت های زبان گیر زبان فارسی را بازگو کرده بودند آوانگاری شده و مورد تحلیل دقیق قرار گرفته است.[2] در طی این بررسی مشخص شد که رخداد لغزش در بازگویی عبارت های زبان گیر زبان فارسی در مورد انواع همخوان های همسان سایشی، انسایشی، روان، انسدادی، خیشومی، و همخوان های ناهمسان، واکه ها، واکه ها با همخوان ها، جفت کمینه، انواع جابه جایی و سرانجام تکرار زیاد یک واژه رخ می دهد.