واکنش برخی از خصوصیات کیفی دو رقم بومی برنج به مدیریت تلفیقی آبیاری و زهکشی

خشک و مرطوب کردن متناوب خاک تاثیر زیادی در افزایش تولید و بهبود کارآیی مصرف آب برنج دارد. در این عملیات، لزومی به ایجاد غرقابی دایم در اراضی شالیزاری نیست و اجازه داده می شود مزرعه طی چند روز خشک شود به طوری که رژیم رطوبت خاک به طور متناوب بین اشباع و غیر اشباع در نوسان است. اکنون تاثیر این نوع مدیریت آب بر خصوصیات کیفی برنج در شالیزارهای دارای زهکشی زیرزمینی بررسی نشد. در این پژوهش، اثر این نوع مدیریت آب در شالیزارهای دارای زهکشی سطحی و زیرزمینی بر برخی پارامترهای دو رقم برنج طارم دیلمانی و هاشمی شامل پروتئین دانه، راندمان تبدیل، برنج قهوه ای، برنج سفید، پوسته سخت، سبوس نرم، رطوبت دانه، خرده برنج، طول دانه قبل از پخت و عرض دانه قبل از پخت ارزیابی شد.
ارزیابی ها برای تیمارهای اعمال شده به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری طی دو فصل کشت برنج طی سال های 1393 و 1394 انجام شد. انواع سیستم-های زهکشی زیرزمینی و یک سیستم زهکشی سطحی یا شاهد به عنوان عامل اصلی و ارقام برنج به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. مدیریت آب مزرعه به صورت آبیاری غرقاب در تلفیق با سه دوره زهکشی در زمان های مختلف از فصل کشت بود. در زمان برداشت، میزان پروتئین دانه راندمان تبدیل و سایر شاخص های کیفی دانه برنج تعیین شد. آنالیز داده ها با استفاده از نرم افزار SAS انجام شد.
تفاوت های جزیی در طول مدت و زمان زهکشی در دو فصل کشت، سبب شد دو رقم واکنش متفاوتی به آبیاری و زهکشی متناوب نشان دهند. در فصل اول، تیمارهای زهکشی زیرزمینی تاثیر معنی داری بر سبوس نرم، راندمان تبدیل و پروتئین دانه برنج هر دو رقم داشتند ولی در فصل دوم، تنها اثر آنها بر میزان سبوس نرم معنی دار بود. میزان پروتئین دانه هر دو رقم در تیمارهای زهکشی زیرزمینی کمتر از مقدار آن در تیمار شاهد بود. میزان پروتیئن دانه رقم دیلمانی (18/8 درصد) به طور معنی داری بیشتر از مقدار آن در رقم هاشمی (73/7) بود. همچنین، مقدار برنج سفید و راندمان تبدیل هر دو رقم در تیمارهای زهکشی زیرزمینی به طور معنی داری بیشتر از مقادیر آن ها در تیمار شاهد بود. بیشترین راندمان تبدیل برابر 32/67 درصد بود که در منطقه دارای زهکشی زیرزمینی مشاهده شد.
براساس نتایج، اعمال دوره های خشکی در زمان مناسب در طول فصل کشت برنج، می تواند منجر به بهبود کیفیت محصول در شالیزارهای مجهز به زهکشی زیرزمینی شود.