استقرارهای انسانی و نقش عوامل طبیعی؛ مطالعه موردی زمین لغز تپه مهرعلی فارس

حوادث و بلایای طبیعی همواره تاثیرات مخربی بر سکونتگاه های انسانی وارد آورده و با تخریب ساختمان ها و زیرساخت ها، عوارض اقتصادی و اجتماعی بی شماری بر جوامع انسانی تحمیل می کنند. از جمله این پدیده های مخرب که از دیرباز فعالیت های بشری را تحت تاثیر قرار داده، پدیده زمین لغزش است که در نقاط زیادی از کره زمین خصوصا کشورهای کوهستانی مانند ایران خسارت های وسیعی به جوامع انسانی، مراتع و جنگل ها، خطوط ارتباطی، بناهای تاریخی و... وارد کرده است. امروزه اطلاعات زیادی در مورد علت وقوع و آثار ریخت شناسی برخی از نمونه های بارز این پدیده در دست است. مطالعات مربوط به این لغزش ها بیشتر در پی توصیف ابعاد، آثار ریخت شناسی و عوامل موثر در رویداد آنها بوده است. کمتر کسی به تاثیر مخرب آن ها بر استقرارهای انسانی تاکید کرده و تاکنون ویژگی ها، مشخصات، عوامل رخداد و مخاطرات این پدیده که در لایه های باستانی یک استقرار انسانی به وقوع پیوسته باشد، مورد مطالعه قرار نگرفته است. پژوهش حاضر با تلفیق داده های باستان شناختی حاصل از دو فصل حفاری نجات بخشی تپه مهرعلی فارس واقع در استان فارس و مطالعات میان رشته ای مرتبط، به بررسی پدیده ای نادر از یک زمین لغزش باستانی می پردازد. نتایج حاصل از حفاری های باستان شناسی، شواهد زمین شناسی و نیز ریخت شناسی تپه گویای وقوع تغییراتی در لایه های باستانی است. دامنه جنوبی تپه که با شیب تندی (درحدود 35 درجه) به رودخانه بالنگان می رسد، نشانگر رویداد یک زمین لغزش باستانی است که منجر به ترک استقرار در دوره ای از دوره های استقراری موجود در تپه شده است.