مقایسه ظرفیت قراردادهای بالادستی نفت از منظر انتقال و توسعه فناوری با رویکرد عوامل حیاتی موفقیت

در بسیاری از کشورهای صاحب ذخایر نفتی از جمله ایران یکی از مطلوبیت های قراردادی در بخش بالادستی نفت انتقال فناوری از شرکت های بین المللی به کشورهای میزبان و توسعه فناوری در این کشورها و استفاده حداکثری از توان داخلی آن ها است. در این مقاله متن چند قرارداد بالادستی نفت از انواع مختلف امتیازی، مشارکتی و خدماتی تحلیل شده است و ظرفیت هریک از این چارچوب های قراردادی برای تحقق انتقال و توسعه فناوری بررسی شده است. پس از بررسی قراردادهای مذکور، با بهره گیری از عوامل حیاتی موفقیت در انتقال فناوری که از مطالعات پیشین و مصاحبه ها استخراج شده است، راهبردهای اتخاذی در قراردادهای مختلف با این دسته از عوامل تطبیق داده شده است. نتایج پژوهش نشان می دهد که هیچ یک از چارچوب های قراردادی برای پوشش همه عوامل حیاتی موفقیت در انتقال فناوری ظرفیت لازم را ندارند. بااین حال قراردادهای مشارکتی و خدماتی به سبب بهره گیری از ابزارهای بیشتر و متنوع تر ظرفیت بیشتری برای تحقق انتقال فناوری دارند. لذا می توان گفت قراردادهای بالادستی نفت، به سبب ماهیت حقوقی و مشروعیت ساز خود، ابزارهایی «لازم» برای انتقال فناوری هستند ولی برای تحقق این امر «کافی» نیستند.