مقایسه مدیریت خدمات سلامت روان در ایران و کشورهای منتخب

داشتن سلامت روانی لازمه رشد و شکوفایی انسان ها و در نتیجه رشد جوامع می باشد. لذا توجه به سلامت روانی افراد امری ضروری است و جزو مراقبت های بهداشتی می باشد. پژوهش حاضر با هدف مقایسه مدیریت خدمات سلامت روان در ایران و کشورهای منتخب انجام گرفت.
پژوهش حاضر به روش توصیفی-مقایسه ای در 5 کشور با معیارهای مشخص طی سه مرحله انجام شد. در مرحله اول یک مطالعه مروری به منظور تحلیل وضعیت موجود مدیریت خدمات سلامت روان در ایران و جهان انجام شد. در مرحله دوم، کشورهای کره جنوبی، فیلیپین، مصر و برزیل جهت مقایسه با ایران انتخاب شدند. در مرحله سوم مدیریت خدمات سلامت روان در کشورهای منتخب و ایران بوسیله «ابزار بررسی نظام سلامت روان»(Assessment Instrument for Mental Health System) سازمان بهداشت جهانی مورد بررسی قرار گرفت. این ابزار 6 حوزه مدیریت خدمات سلامت روان را می سنجد. روایی محتوا و پایایی آن بر اساس همسانی درونی در مطالعات گذشته اندازه گیری شده است. به منظور جمع آوری داده ها از فرم کوتاه پژوهشگر ساخته که خلاصه ابزار فوق و نیزاطلاعات مدیریت خدمات سلامت روان کشورهای منتخب بود، استفاده شد. این فرم کوتاه دارای 33 عبارت در 6 حوزه مدیریت خدمات سلامت روان می باشد. پس از بررسی داده ها، نتایج مربوط به هر کشور تحلیل شد.
در حوزه 1، اکثر کشورها سیاست سلامت روان مشخص داشتند اما نوع سیاست ها در کشورهای مختلف، متفاوت بود اما ایران و فیلیپین قوانین مشخص سلامت روان نداشتند. در حوزه 2 مدیریت خدمات سلامت روان در تمام کشورها توزیع نامناسب تخت های روانپزشکی و متخصصین وجود داشت اما در خصوص مراکز سلامت روان و تعداد و تنوع آن ها با هم اختلاف داشتند. در حوزه 3، بین کشورها در خصوص پروتکل های موجود و تجویز داروها تفاوت وجود داشت. در حوزه 4، در تمام کشورها توزیع نامناسب نیروی انسانی وجود داشت اما از نظر تعداد، تنوع، و تخصص متفاوت بودند. در حوزه 5، وجود انجمن های بیماران و خانواده ها در بین کشورها متفاوت بود. در حوزه 6، نظام جمع آوری اطلاعات و میزان پژوهش های مربوط به سلامت روان در بین کشورها تفاوت وجود داشت.
مقایسه کشورهای منتخب و ایران نشان داد که در حوزه های مختلف مدیریت خدمات سلامت روان بین کشورها تفاوت وجود دارد. در ایران قوانین مشخص مدیریت خدمات سلامت روان و نظام کنترل و جمع آوری داده ها وجود ندارد و سیاست های موجود اجرا نمی شود. همچنین اگرچه در مقایسه با کشورهای منتخب منابع انسانی و غیر انسانی مطلوبی دارد، اما مدیریت و برنامه ریزی مناسبی برای آن ها ندارد. لذا ایجاد قوانین و مقررات و ایجاد نظامی جهت مدیریت خدمات سلامت روان ایران پیشنهاد می شود.