استفاده از رادیونوکلوئید سزیم-137 در تخمین فرسایش خاک های حوزه آبخیز شصت-کلاته استان گلستان

فرسایش خاک جدی ترین و غیر قابل برگشت ترین تهدید برای توسعه پایدار در هر منطقه است. رادیوسزیم در اثر انجام آزمایشات هسته ای دهه های گذشته تولید و وارد استراتوسفر شده است و سپس همراه نزولات جوی به سطح زمین رسیده است. اهمیت این رادیونوکلئید در مطالعات فرسایش خاک به دلیل جذب آن توسط بخش رس خاک است به نحوی که به سختی قابل تبادل می باشد.
به منظور بررسی امکان استفاده از عنصر سزیم-137 برای تخمین فرسایش در خاک های جنگلی و غیر جنگلی روی سازند های زمین شناسی متفاوت، شش منطقه با کاربری جنگل و زراعی در سازند لسی ، ژوراسیک و لس آبرفتی انتخاب و نمونه برداری از سطح تا عمق 100 سانتی متری خاک صورت گرفت.
نتایج گاما اسپکترومتری نمونه ها نشان داد که سزیم-137 از سطح تا عمق 40 سانتی متر در این خاک ها پیشروی نموده است. نتایج حاصل از اندازه گیری لایه به لایه سزیم-137 در این دو نیم رخ جنگلی به وضوح بیان گر پایداری و عدم بهم خوردگی این نقطه بود چرا که توزیع سزیم-137 با عمق بصورت نمایی کاهش یافت. بیش ترین پرتوزایی در نمونه سطحی جنگل لس مشاهده شد. روند توزیع سزیم-137 در نیمرخ جنگل با سازند لس آبرفتی متاثر از رسوب گذاری مواد آبرفتی بود و مقدار آن در نیمرخ متناوبا متغیر بود.
نتایج میزان سزیم-137 در نمونه ها نشان می دهد که میزان فرسایش خاک از 16 تا 45 تن در هکتار در سال و در کاربری های مطالعاتی متفاوت است. بیش ترین میزان فرسایش در اراضی زراعی و کم ترین آن در اراضی جنگلی با سازند لس آبرفتی دیده می شود. در کل اراضی جنگل مورد مطالعه برای استفاده به عنوان نقاط شاهد دارای محدودیتهای کلی بودند.