شیمی و خاستگاه تورمالین در توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه (شمال نایین، ایران مرکزی)

توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه با سن الیگوسن در پهنه ارومیه– دختر دربردارنده واحد‏ های سنگی گرانودیوریت، دیوریت، گرانیت، به همراه دایک های مافیک، آپلیتی و رگه‏ های آهن و تورمالین است. برپایه ویژگی‏ های زمین شیمیایی، تورمالین‏ های توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه ترکیب شورل مایل به دراویت دارند و از گروه آلکالی‏ ها هستند. در نمودار R3 در برابر R1+R2 و با تغییر ترکیب تورمالین از شورل به سوی دراویت، تهی شدگی از قلیایی افزایش می‏ یابد. در نمودارهای سه تایی Ca-Fe-Mg و Al-Fe-Mg، جایگاه پیدایش تورمالین‏ ها در محدوده کوارتز– تورمالین– متاپسامیت ها، متاپلیت های فقیر از Ca، متاپلیت ها و متاپسامیت های همزیست با فازی اشباع از آلومینیم جای می گیرد. منطقه‏ بندی شیمیایی نوسانی در بلورهای تورمالین با افزایش Mg، Na و Al در کناره های بلورها، تاثیر محلول‏ های گرمابی را نشان می دهد. فرایند جانشینی در ساختار تورمالین‏ های توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه بیشتر با بردارهای جایگزینی (مانند:AlNa-1Mg-1،AlOMg-1(OH)-1 AlOR2+ -1(OH)-1، Al(NaR)-1FeAl-1،) همخوانی دارد. از آنجایی که میزان FeO/(FeO+MgO) در تورمالین‏ های توده گرانیتوییدی سهیل پاکوه برابر با 60/0 تا 79/0 است، پس چه بسا خاستگاه آنها را می‏ توان گذری از یک سیستم ماگمایی به یک محیط گرمابی دانست.