خلیج فارس و رویکرد سفرنامه های خارجی عهد قاجار

نقش خلیج فارس در تعاملات جهانی موجب شده است تا همیشه به عنوان نقطه ای کانونی توجه قدرت های فرامنطقه ای را جلب کند. نفوذ این قدرت ها در این منطقه، از قرن شانزدهم میلادی به سبب اهمیت تجاری خلیج فارس آغاز شد و بعدها به خاطر اهمیت سیاسی- نظامی آن، بیشتر مورد توجه قرار گرفت. در دوران قاجاریه به واسطه افزایش چشمگیر رفت و آمد بیگانگان به ایران، بر شمار سفرنامه های آنها نیز افزوده شد و مطالعه و بررسی سفرنامه ها نقشی مهم در شناخت جایگاه و اهمیت منطقه خلیج فارس دارد. آنچه در این مقاله به آن پرداخته می شود، بررسی کمی و کیفی رویکرد 47 سفرنامه خارجی است که نویسندگان آنها در دوره قاجاریه، طی سال های 1345-1211ق. به ایران سفر کرده اند و سفرنامه های آنها به فارسی ترجمه شده است. هدف از پژوهش حاضر، بررسی میزان و نوع تمرکز این سفرنامه ها بر منطقه خلیج فارس است و اینکه مسائل مربوط به خلیج فارس را چگونه پوشش داده اند؟