بررسی و نقد دیدگاه ابن تیمیه در انتساب تجسیم به هشامین

ابن تیمیه شیوخ امامیه مانند هشام بن حکم و هشام بن سالم را به اتفاق صاحبان ملل و نحل، نخستین قائلان به تجسیم دانسته است. اما باید توجه داشت: اولا، هشام بن حکم و هشام بن سالم را نمیتوان نخستین قائلان به تجسیم دانست، چرا که افرادی متقدم بر این دو فرد بوده و اندیشهای تجسیمی داشته اند. ثانیا، نه تنها اعتقاد تجسیمی هشام بن حکم و هشام بن سالم مورد اتفاق ملل و نحل نویسان نیست، بلکه برخی از آنان، ایشان را مبرا از تجسیم دانستهاند. ثالثا، صاحبان ملل و نحل اختلافات جدی با یکدیگر در این حوزه داشته و اتهام تجسیم به هشام بن سالم در اثار متاخر ملل و نحل نویسان قابل رویت است، نه اثار متقدم! رابعا، برخی از ملل و نحل نویسان اهل سنت همانند اشعری و شهرستانی به توجیه اقوال تجسیمی هشام بن حکم پرداخته و کلام ایشان را فاقد محذورات تجسیم دانستهاند.
همچنین ابن تیمیه شیعه را شهیر در تجسیم دانسته و اقوال تجسیمی طوائف شیعه را بیشتر از سایر طوائف دانسته است. اما واقعیت این است که قول به تجسیم با تاویل گرایی تشیع در حوزه معناشناسی سازگاری نداشته و با ظاهرگرایی اصحاب حدیث در این حوزه، تناسب بیشتری دارد.