تبیین و تحلیل فضایی علل و پیامدهای تخلفات ساختمانی مورد پژوهشی: شهر زاهدان

تخلفات ساختمانی یکی از ناهنجاری ها و مسائل موجود در شهرها و به ویژه کلان شهرهای در حال توسعه است که برخورد و حل آن در سیستم مدیریتی ناکارآمد به آسانی امکان پذیر نیست. تحقیق حاضر با هدف آسیب شناسی تخلفات ساختمانی و ساخت وسازهای غیرمجاز در شهر زاهدان، به ارزیابی وضعیت موجود و پراکندگی این پدیده در سطح شهر زاهدان پرداخته است. با توجه به مولفه های مورد بررسی و ماهیت کاربردی، روش این پژوهش توصیفی - تحلیلی می باشد. اطلاعات موردنیاز به دو شیوه کتابخانه ای (کتاب، آمارنامه و نقشه) و میدانی (بررسی پرونده های تخلفات از سال 1384 تا 1393) گردآوری شده است. ازآنجاکه یکی از اهداف این پژوهش نشان دادن پراکندگی تخلفات در سطح شهر و سطح بندی محلات و مناطق شهری می باشد، با استفاده از شاخص میانگین نزدیک ترین همسایه الگوی توزیع تخلفات مشخص گردیده است. سپس با مدل میانگین وزنی جغرافیایی سطح بندی محلات و با مدل کوپراس سطح بندی مناطق در میزان تخلفات ساختمانی، صورت گرفته است. سرانجام جهت ترسیم نقشه ها نیز از نرم افزارهای GIS بهره گرفته شده است. نتایج حاصله نشان می دهد تخلفات ساختمانی در شهر زاهدان نه ناشی از فقر و در محلات حاشیه نشین شهر، بلکه در محلات و شهرک های قانونی و بیشتر توسط افرادی صورت می گیرد که در پی قانون گریزی و سودجویی اقتصادی بوده اند. براساس نقشه های ترسیمی از پراکندگی تخلفات ساختمانی در شهر زاهدان طی دوره ده ساله (1384-1393) ، درمی یابیم که ابتدا کمترین تخلف در منطقه 5 بوده است ولی با احداث منطقه زیباشهر تخلفات ساختمانی روز به روز سیر صعودی داشته و در سال های پایانی دوره، منطقه 5 بیشترین تخلفات را در خود جای داده است. نکته قابل توجه این است که مناطق 2 و 3 شهرداری در تمام سال های این دوره میزان تخلفاتی مشابه را نشان داده؛ و از ابتدای دوره تا سال 93 تغییرات چشم گیری از لحاظ کاهش یا افزایش تخلفات نداشته اند.