دهستان یثرب/مدینه در دوره پیامبر بر پایه شواهد و قراین سده های نخست هجری

کاربرد واژه «شهر» برای مدینه النبی، در عصر حاضر اجتناب ناپذیر به نظر می رسد و بر این اساس نظریه های گوناگونی، درباره مسائل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی «شهر مدینه» ارائه شده است. مسجد پیامبر در مرکز شهر، وجود بارو و دروازه در پیرامون آن و هم چنین ترجمه واژه مدینه به «شهر» این تلقی را ایجاد کرده که مدینه النبی «شهر» بوده است. نویسنده در این مقاله در صدد است تا با لایه برداری از رویدادهای متاخر تاریخی، به لایه های متقدم شهرشناختی مدینه دست یابد و بتواند الگوی استقراری یثرب در آن هنگام را استخراج کند. کلیه شواهد به دست آمده در لایه های متقدم، حاکی از آن است که یثرب مجموعه ای از روستاهای خرد و پراکنده در حاشیه وادی های یثرب بوده و تبدل دهستان یثرب به شهر مدینه به تدریج در طی سده های اول تا سوم هجری صورت گرفته است.