جنگ نیابتی ایران و عربستان سعودی در منطقه غرب آسیا: مطالعه موردی بحران سوریه

تهاجم نظامی ایالات متحده امریکا به عراق (2003 م) و تغییر موازنه قدرت در منطقه منجر به تنش در مناسبات ایران و عربستان سعودی شده است. رقابت دو کشور برای کسب برتری منطقه ای اگرچه آن ها را وارد چرخه درگیری نظامی مستقیم نکرده است، اما به عنوان نماینده ایدئولوژی سیاسی متضاد در منطقه از آن به صورت ابزاری برای تعقیب منافع خود و متحدان منطقه ای بهره برداری کرده اند. دو کشور در چهارچوب مجموعه ای از جنگ های نیابتی به گسترش فرقه گرایی در کشورهای ضعیف منطقه اقدام کردند. در این میان یکی از مسائلی که منجر به تنش در روابط میان دو کشور شده است جنگ داخلی سوریه است. نویسنده با بهره گیری از روش توصیفی – تحلیلی به دنبال پاسخ به این پرسش بوده است که آیا رقابت ایران و عربستان در بحران سوریه در قالب جنگ های نیابتی قابل تبیین است؟ فرضیه پژوهش این است که دو دولت ایران و عربستان در بحران سوریه درگیر یک جنگ نیابتی بودند و از طریق آن درصدد افزایش نفوذ خود و کاهش نفوذ رقیب هستند. یافته های پژوهش حاکی از آن است که دولت جمهوری اسلامی ایران (حامی) سعی کرده است با حمایت از دولت سوریه (نائب) مجرای کمک به حزب الله لبنان را حفظ کرده و موقعیت و نفوذ خود را در منطقه شامات افزایش دهد در مقابل عربستان سعودی درصدد است با سقوط رژیم اسد و قطع راه های مواصلاتی کمک ایران به حزب الله از طریق حمایت از گروه های مخالف نظام (نائب) منجر به کاهش نفوذ ایران در این منطقه شود و موازنه قدرت را به نفع خویش تغییر دهد.