تاثیر شیب دامنۀ بالادست جادۀ جنگلی بر مقدار رواناب و هدررفت خاک (مطالعۀ موردی : جنگل کوهمیان- آزادشهر)

اجزای مختلف جاده های جنگلی و نیز دامنه ها از مهم ترین منابع تولید رواناب سطحی، رسوب و گل آلودگی رودخانه های جنگلی و هدررفت خاک به شمار می روند. امروزه فرسایش خاک و پیامدهای آن، به یکی از مهم ترین معضلات محیط زیستی تبدیل شده است. پژوهش حاضر به منظور بررسی تاثیر شیب دامنۀ بالادست جادۀ جنگلی بر مقدار رواناب و هدررفت خاک با استفاده از باران ساز در قالب طرح کامل تصادفی در چهار طبقۀ شیب کمتر از 20 درصد (طبقۀ 1) ، 40-20 درصد (طبقۀ 2) ، 60-40 درصد (طبقۀ 3) و80- 60 درصد (طبقۀ 4) با چهار تکرار در جنگل کوهمیان آزادشهر انجام گرفت. دیگر ویژگی های نمونه ها همچون رطوبت خاک، مقاومت به نفوذ، درصد پوشش گیاهی و شدت بارش، ثابت در نظر گرفته شد و فقط به تاثیر شیب بر مقدار رواناب و هدررفت خاک پرداخته شد. سپس در هر یک از طبقات شیب، مقدار رواناب و هدررفت خاک طی شبیه سازی باران با شدت ثابت80 میلی متر بر ساعت به مدت 15 دقیقه اندازه گیری شد و رواناب نظیر هر سه دقیقه یک بار جمع آوری شد. براساس نتایج، رواناب تولیدی کل در طبقات 1، 2، 3 و 4 به ترتیب 5/97، 10/14، 14/27 و 18/60 لیتر در متر مربع، متوسط غلظت رسوب ایجادشده به ترتیب 4/15، 5/87، 7/84، 10/68 گرم در لیتر، ضریب رواناب به ترتیب 12/01، 20/25، 28/51 و 37/20 درصد و هدررفت خاک به ترتیب 21/65، 54/67، 108/13 و 191/51 گرم در متر مربع برآورد شد. نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که تفاوت معنی داری بین مقدار رواناب و هدررفت خاک طبقات مختلف شیب دامنۀ جاده وجود دارد و نتایج آزمون دانکن نیز نشان داد که با افزایش شیب، مقدار رواناب و رسوب به طور معنی داری افزایش می یابد.