محوطه چهارروستایی: شواهدی از دوره باکون در سواحل شمالی خلیج فارس

با توجه به محدود بودن مطالعات باستان شناختی سیستماتیک و عدم شناخت تحولات فرهنگی سواحل شمالی خلیج فارس از دوران پیش ازتاریخ تا معاصر، انجام بررسی باستان شناختی ضروری است. محوطه های دوره ی پیش ازتاریخی اندکی در استان بوشهر و به صورت کلی در سواحل شمالی خلیج فارس شناسایی و مورد پژوهش های باستان شناختی قرار گرفته اند. محوطه ی چهارروستایی در شهرستان گناوه، یکی از معدود محوطه های پیش ازتاریخی شناسایی و کاوش شده در استان بوشهر که نخستین فصل کاوش های باستان شناختی این محوطه در خرداد 1391 صورت پذیرفت. در این مقاله سعی گردید با معرفی و تحلیل یافته های حاصل از کاوش این محوطه در ابتدا تاریخ گذاری برای این محوطه صورت پذیرد، همچنین ساختارهای اقتصادی و اجتماعی ساکنان محوطه در طول دوران استقراری مشخص گردد، سپس جایگاه آن در برهمکنش های منطقه ای و فرا منطقه ای حوزه ی گسترش فرهنگ باکون تبیین گردد. نتایج به دست آمده گویای استقراری از هزاره ی پنجم قبل ازمیلاد و کاملا قابل مقایسه با فرهنگ باکون میانی در این بخش از کرانه های شمالی خلیج فارس است. با توجه به کاوش های صورت گرفته و هم چنین پراکندگی سفال ها بر سطح، می توان چهارروستایی را استقراری فصلی و موقت مربوط به نیمه ی اول هزاره ی پنجم پیش ازمیلاد و مردمانی دانست که در فصول سرد از حوزه ی فرهنگی فارس به این منطقه کوچ می کرده اند. با توجه به پراکندگی مواد فرهنگی، احتمالا در این محوطه گروه های به صورت واحدهایی که در یک زمان ولی با فواصلی باهم زندگی می کرده اند؛ همان گونه که امروزه در وارگه های عشایری مشاهده می شود، استقرار داشته اند. امروزه نیز استان بوشهر محل قشلاق ایل قشقایی بوده، به طوری که در موسوم قشلاق، این عشایر در تمامی نواحی استان بوشهر و در موسوم ییلاق در استان فارس مستقر می شوند.