شناسایی ساختاری و نحوه ی ساخت سنجاق های میله ای آلیاژ مسی به دست آمده از کاوش های منطقه ی چیاسبز غربی استان لرستان

محوطه های تاریخی، فرهنگی و باستان شناسی جلوه ی بارزی از تعامل انسان های پیشین با جهان پیرامون از گذشته های دور تاکنون بوده اند؛ در این میان گورستان ها بیشترین اطلاعات را درباره ی جنبه های معنوی نیاکان ما در اختیار قرار می دهد. گورستان «چیاسبز غربی» ، واقع در دشت های غربی منطقه ی پیشکوه یا استان لرستان کنونی، یکی از این محوطه های ارزشمند تاریخی مربوط به عصر آهن است که در سال 1389 مورد کاوش قرار گرفته و در جریان آن سه عدد سنجاق برنزی به دست آمده است. براساس مقایسه ی این سنجاق ها با نمونه های مکشوف از کاوش های علمی باستان شناسی این سنجاق ها در دسته ی سنجاق های میله ای جای گرفته و تاریخ ساخت آن ها را می توان مابین مفرغ میانی و اوایل عصر آهن 1 تاریخ گذاری نسبی نمود. با توجه به این که این گورستان اخیرا کشف و کاوش شده، تاکنون مطالعه ی تخصصی ساختاری، فن شناسی به صورت مستقل با استفاده از روش های دستگاهی و آزمایشگاهی برروی اشیای فلزی مکشوف از آن صورت نگرفته است. هدف نگارندگان، مطالعه ی سنجاق ها از لحاظ گونه و کاربرد و معرفی گورستان چیاسبز غربی، و مطالعه ی آن ها از نقطه نظر فن شناسانه که با پرسش هایی در زمینه ی گونه های سنجاق ها و دوره ی زمانی، ترکیبات عنصری و روش های ساخت و جایگاه تکنولوژیکی منطقه مورد مطالعه دنبال شده است. بدین منظور از روش های دستگاهی مانند SEM-EDS, AAS جهت شناخت آلیاژگری، ترکیب شیمیایی آلیاژ، و از رادیوگرافی و متالوگرافی جهت شناخت روش های ساخت استفاده شده است. براساس داده های آنالیز عنصری، ترکیب عنصری این سنجاق ها از نظر فنی مشابه فلزکاری عصر آهن در منطقه ی زاگرس مرکزی است. ترکیب به کار رفته در ساخت دو سنجاق، آلیاژ دو جزئی مس-قلع، و در یک سنجاق مس و ترکیب آخال ها، سولفید مس بوده که حاکی از استفاده از سنگ های سولفیدی بوده است. میزان متغیر قلع در نمونه ها را می توان ناشی از عدم کنترل آلیاژسازی توسط فلزگران چیاسبز درنظر گرفت. با توجه به تصاویر رادیوگرافی و بررسی های ریزساختاری توسط متالوگرافی، این سنجاق ها طی عملیات پیوسته ی گرمایی/مکانیکی (چکش کاری و تابکاری) ساخته شده اند.