بررسی کارکرد تجاری راه‏سازی عصر ناصری در ایالت مازندران

در عصر قاجار مازندران از حیث تجاری برای حاکمیت دارای اهمیتی دوگانه بود: اول، نزدیک‏ترین ایالت غنی در تولید مواد غذایی به پایتخت بود. دوم، نزدیک‏ترین راه ارتباطی دارالخلافة تهران با دریای مازندران که مسیر تجارت ایران با عمده‏ترین شریک تجاری ایران یعنی روسیه بود از این ایالت می‏گذشت. علاوه بر این، مازندران دارای مزیت نسبی در تولید برخی اقلام خام صادراتی و ارزآوری چون برنج، پنبه، ابریشم و چوب بود. به همین دلایل توسعة راه‏ های مازندران متغیر مهمی در توسعة اقتصاد محلی، منطقه‏ ای و ملی به حساب می‏ آمد.
در دوره ناصرالدین‏ شاه علی رغم چالش ‏های سیاسی، اقتصادی و جغرافیایی در توسعه راه‏ های مازندران، پس از یک رشته مطالعات مقدماتی توسط مهندسان راه ‏سازی از بین سه راه موجود هزارچم، لاریجان و سوادکوه، حکومت با ملاحظة حفظ امنیت سیاسی و اقتصادی پایتخت تصمیم به توسعه و ترمیم راه لاریجان گرفت و هزینة سنگینی صرف این کار نمود.
این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، براساس داده‏ های آماری و با ترسیم نمودارها به بررسی تاثیر سیاست‏ های راه‏ سازی ناصرالدین شاه بر تجارت مازندران می‏ پردازد. یافته‏ های پژوهش نشان می‏ دهد پس از پایان اقدامات راه‏سازی، میزان واردات و صادرات ایالت مازندران افزایش یافت. از دیگر پیامدهای سیاست‏ های راه‏ سازی این دوره بر تحولات تجاری مازندران، افزایش تعداد کاروان سراهای تجاری، رشد و توسعة بازار شهرهای بارفروش، ساری و اشرف بود.