توزیع آللی برخی از ژن های مؤثر در پاکوتاهی ارقام و لاین های گندم (Triticum aestivum L.) ایران

یکی از اصلی ترین استراتژی های بهبود مقاومت به خوابیدگی، کودپذیری و به دنبال آن افزایش عملکرد گندم، کاهش ارتفاع گیاه از طریق ژن های پاکوتاهی است. در ایران همراه با سایر نقاط دنیا با معرفی و آزادسازی ارقام جدید این ژن ها در ارقام وارد شده اند. جهت بررسی تنوع آللی دو ژن اصلی پاکوتاهی (Rht-B1 وRht-D1) و اثرات آن ها بر صفات ظاهری در 98 رقم اصلاح شده گندم ایران، آزمایش مزرعه ای و مولکولی طرح ریزی شد که در آن از آغازگر اختصاصی STS-PCR استفاده شد. همبستگی صفات ارتفاع بوته، تعداد برگ نهایی در ساقه اصلی، طول سنبله و تعداد روز تا گلدهی با آلل های پاکوتاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین درصد ترکیب آللی مربوط به Rht B1-b/Rht D1-a با فراوانی 33/66 درصد بود. همچنین 65/82 درصد ارقام حداقل دارای یکی از آلل های پاکوتاهی بودند که نمایانگر ورود ژن های پاکوتاهی در ارقام ایرانی می باشد. فقط صفت ارتفاع بوته همبستگی منفی و معنی داری (**571/0r= -) با آلل های پاکوتاهی نشان داد. نتایج حاصله از تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ های مورد بررسی را در 3 گروه مجزا قرار داد. گروه اول بیشتر دارای ژنوتیپ Rht B1-b/Rht D1-a، گروه دوم دارای ژنوتیپ Rht B1-a/Rht D1-b و گروه سوم دارای ژنوتیپ Rht B1-a/Rht D1-a بودند. استفاده مناسب از این ژن ها در برنامه های اصلاحی می تواند در بهبود مقاومت به ورس و افزایش عملکرد در گندم مؤثر باشد.