تحلیل منازعات خواص جامعه در مقابله با صوفیان نخستین تا قرن چهارم هجری

مجادلات فکری از ویژگی های تاریخی قوم ایرانی است که هرچند به پرورش فکری جامعه کمک کرده اما به سبب افراط گرایی لطمات سنگینی به فرهنگ مردم و خواص جامعه وارد ساخته است. حکام نیز از این مناقشات جهت مقاصد سیاسی خود بهره برداری کرده اند. صوفیان یکی از گروه هایی هستند که از همان آغاز مورد نقد و هجمه خواص جامعه بوده و به اتهاماتی منسوب گشته اند. در این مقاله برآنیم تا بدین سوال پاسخ دهیم که چرا صوفیان نخستین به این مصائب گرفتار می شدند و خواص زدگی و تعصبات فرهنگی چه میزان در این ماجراها نقش داشته است. در این پژوهش به جهت نزدیکی به سرچشمه های عرفان و تصوف اسلامی به سراغ سده های نخستین هجری رفته ایم و نگاه ما به رفتارهای خصمانه علیه صوفیانی نظیر احمد بن ابی الحواری، حارث محاسبی، ذوالنون مصری، بایزید بسطامی، سهل تستری، محمد بن فضل، حلاج، جنید، ابوالحسن نوری، ابوالحسین واسطی، ابوبکر واسطی، محمد بن کرام و ابوسعید ابوالخیر معطوف است.