بررسی پراکندگی جغرافیایی جمعیت شهری استان های ساحلی جنوب کشور با رویکرد پدافند غیرعامل

در این پژوهش بر اساس نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1395، وضعیت پراکندگی جغرافیایی جمعیت شهری استان‌های خوزستان، بوشهر، هرمزگان و سیستان و بلوچستان با رویکرد پدافند غیرعامل بررسی‌شده است. روش کار در این پژوهش ترکیبی از روش‌های اسنادی، توصیفی و تحلیلی است و در آن از مقایسه‌ی درصد جمعیت شهری، شهرستان مرکز استان با جمعیت شهری سایر شهرستان‌های استان و قانون رتبه - اندازه زیپف و شاخص نخست شهری استفاده‌شده است. نتایج نشان داد که استان هرمزگان با تجمع 90/55 درصد جمعیت شهری استان در شهرستان بندرعباس بدترین وضعیت را در بین چهار استان بررسی‌شده دارد و استان‌های سیستان و بلوچستان، خوزستان و بوشهر به ترتیب با 07/44، 55/33 و 73/32، درصد جمعیت شهری استان در شهرستان‌های زاهدان، اهواز و بوشهر در رتبه دوم تا چهارم قرار دارند. بنابراین استان بوشهر بهترین وضعیت را از لحاظ پراکنش جمعیتی به خود اختصاص می‌دهد. بررسی شاخص نخست شهری در استان‌های مورد بررسی نشان می‌دهد که استان‌های خوزستان، هرمزگان و سیستان و بلوچستان با پدیده نخست شهری مواجه می‌باشند و شهرهای بندرعباس، زاهدان و اهواز به‌ عنوان نخست شهر برتر در نظام شبکه شهری استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان و خوزستان قرار دارند. استان بوشهر دارای پدیده‌ی نخست شهری نمی‌باشد. نتایج مدل قانون رتبه - اندازه نشان می‌دهد که جمعیت شهری شهرستان‌های استان‌های خوزستان، هرمزگان، سیستان و بلوچستان نسبت به مدل رتبه- اندازه زیپف فاصله زیادی دارند، که دراین‌بین وضعیت استان‌های هرمزگان و سیستان و بلوچستان از استان خوزستان بدتر است. و استان بوشهر فاقد پدیده‌ی نخست شهری بوده و ازاین‌رو دارای تعادل در نظام شهری است. اما این نوع تعادل از نوع الگوی مختلط است. یعنی سلسله‌مراتب شهری استان بوشهر نه دارای پدیده‌ی نخست شهری است و نه استاندارد هست؛ بلکه حالتی بینابین دارد. بنابر نتایج به دست آمده از مدل‌های مقایسه جمعیت شهر مرکز استان با مجموع جمعیت سایر شهرستان‌های استان و مدل نخست شهری و مدل رتبه - اندازه زیپف، به این نتیجه می‌رسیم که وضعیت استان های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خوزستان و بوشهر به ترتیب از رتبه یک (بدترین حالت)، تا رتبه چهارم (بهترین حالت)، قرار دارند. بنابراین استان‌های هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خوزستان و بوشهر به ترتیب از بدترین حالت تا بهترین حالت را در زمینه رعایت پدافند غیرعامل دارا می‌باشند.