ارزیابی تنوع ژنتیکی ارقام گندم نان اصلاح شده در کشور از نظر صفات مرتبط با جوانه زنی تحت شرایط نرمال و تنش اسمزی

گندم نان یکی از مهم ‍‍ ترین محصولات غذایی در ایران و جهان است که هر سال ارقام زیادی از آن اصلاح و معرفی می شوند. به منظور بررسی تنوع صفات مرتبط با جوانه زنی در شرایط بدون تنش و تنش اسمزی در 30 رقم گندم نان که طی سال های 1389-1309 معرفی شده اند، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. فاکتورها شامل 30 رقم و تنش اسمزی (صفر، 2-، 4- و 6- بار شبیه سازی شده با PEG6000) بود. نتایج نشان داد که رقم قدیمی زمستانه امید در هر دو شرایط غیرتنش و تنش 6- بار دارای بیشترین مقدار وزن خشک زیست توده بود. از نظر شاخص حساسیت محاسبه شده بر اساس وزن خشک زیست توده، ارقام سبلان، زارع و طبسی متحمل ترین و ارقام نوید، مغان 2 و گلستان، حساس ترین رقم ها بودند. در تجزیه خوشه ایتحت شرایط تنش 6- بار، ژنوتیپ های سبلان و امید با فاصله زیاد از دیگر ژنوتیپ ها در خوشه جداگانه ای قرار گرفتند. مقایسه واریانس ژنتیکی بین ارقام آزاد شده قدیمی و ارقام جدید نشان داد که برای صفات طول ساقه چه، وزن خشک ساقه چه و نسبت وزن خشک ریشه چه به ساقه چه، واریانس ژنتیکی به طور معنی داری در ارقام جدید کاهش یافته است. این نتیجه نشان داد که ارقام جدیدتر در مقایسه با ارقام قدیمی تر در مورد این صفات تنوع ژنتیکی کمتری داشتند. بنابراین توصیه می شود در برنامه های به نژادی از منابع ژنتیکی متنوع تری استفاده شود.