مقابله اخلاقی دینی با ناملایمات زندگی گامی به سوی مدل مقابله ایمانی تحولی

زندگی انسان در جهان مادی در عین خوشی ها و لذت ها همواره دستخوش رنج ها و سختی هایی است که برای برون رفت از آن ها باید با اتکاء به منابعی تقویت کننده به گونه ای موثر به مقابله با آن ها پرداخت. مقابله را می توان فرایندی پیوسته در حال تغییر دانست که با برطرف ساختن نیازهای موقعیتی یا شخصی در حفظ یا تحول این نظام های معناده از نقشی درخورتوجه برخوردار است. بر این اساس، در مقابله دینی که هر رویدادی در پرتو امر قدسی و ایمان به آن تفسیر می شود، فرد دین دار به انواعی از مقابله های شناختی، عاطفی و رفتاری متوسل می شود و «سبکی از زندگی» را رقم می زند که از آن به «زندگی مومنانه» یا «حیات طیبه» تعبیر می شود. ایمان مومنان با ایجاد پایداری در قبال رویدادهای تلخ، حلم در تعامل با دیگران و خویشتن داری در رویارویی با ناملایمات، پرده ای از زندگی دین دارانه را به نمایش می گذارد. با این تصویر از ایمان، می توان جوهر «مقابله ایمانی در اسلام» را پرورش «روحیه استقامت و سرسختی» یا به تعبیر روان شناختی «سخت رویی» دانست. بدین ترتیب، سخت رویی مومنانه، مجموعه ای از ویژگی های شخصیتی و نیز رویکردهای دین دارانه است که به عنوان یک «منبع مقاومت» درپی ایمان و التزام به راهبردهای ایمانی در شخص حاصل می شود. مقاله حاضر درصدد تبیین انواع مقابله اخلاق دینی و مدل مقابله ایمانی تحولی برگرفته از آموزه های اخلاقی قرآن است.