تدوین بنچ مارک کارآیی مصارف آب محصولات زراعی و باغی تحت استراتژی های مدیریتی مختلف در یک منطقه ی خشک
بر اساس داده های موجود در یک بازه ی 30 ساله، پتانسیل های صرفه جویی آب مصرفی در کشاورزی آبی در استان خوزستان بررسی شد. بدین منظور و بر اساس سیستم طبقه بندی فایو، کلیه ی محصولات زراعی و باغی به هشت گروه غلات، سبزیجات، حبوبات، دانه های روغنی، گیاهان قندی، گیاهان غده ای، آجیل و خشکبار و میوه ها تقسیم شدند. سپس، سناریوهای مدیریتی مختلف از تلفیق سه تاریخ کشت به هنگام (عرف منطقه)، زود و دیرهنگام، و سیستم های آبیاری فارو، بارانی و قطره ای و چهار سطح تامین نیاز آبی گیاه (100، 85، 70 و 55 درصد) تعریف شد. بهترین سناریو و الگوی کشت بر اساس شاخص های کارآیی مصرف آب و بهره وری آب آبیاری تعیین و سپس، مقادیر معادل این شاخص ها تحت سناریوهای منتخب، به عنوان مقادیر بنچ مارک در نظر گرفته شد. بالاترین مقادیر کارآیی مصرف آب برای گیاهان قندی، به دلیل دارا بودن عملکرد بالا و گیاهان غده ای، به دلیل دارا بودن نیاز آبی اندک و سبزیجات به دلیل نیاز آبی اندک و عملکرد بالا، بدست آمد. با وجود داشتن رتبه ی پنجم از منظر کارآیی مصرف آب، غلات، به دلیل داشتن سهمی فراتر از 70 درصد در کل اراضی تحت کشت آبی، بزرگ ترین مصرف کننده ی آب در استان بودند. جایگزینی هر هکتار از سطوح آبی تحت کشت غلات با محصولات غده ای، به طور متوسط 3/8هزار مترمکعب (63 درصد) صرفه جویی در میزان آب خالص مصرفی به وسیله ی گیاه را به همراه خواهد داشت. تغییر سیستم آبیاری از حالت سطحی به قطره ای در مزارع تحت کشت محصولات قندی، حبوبات و دانه های روغنی، میزان کارآیی مصرف آب را افزایش داد، در حالی که این جایگزینی باعث کاهش میزان تولید به ازای واحد آب مصرفی در سایر گروه های گیاهان خواهد شد. اعمال 15 درصد تنش رطوبتی به دلیل حفظ نیاز آبی در حد مطلوب و تنها 3/8-1/4 درصد کاهش در عملکرد گیاه، تغییر اندکی در میزان کارآیی مصرف آب را منتج خواهد شد. افزایش سطح تنش به 30 درصد، منتج به حداکثر 5/6 درصد کاهش در میزان تولید به ازای واحد آب خالص مصرفی خواهد شد. صرف نظر از نوع سیستم آبیاری و سطح تنش، کشت های زودهنگام، به دلیل کاهش نیاز آبی گیاه تا 20 درصد، میزان کارآیی مصرف آب را افزایش خواهد داد. به این ترتیب، اعمال تنش ملایم رطوبتی و تعدیل تقویم کشت و هم چنین، اولویت بندی کشت محصولات زراعی و باغی بر اساس مقادیر کارآیی مصرف آب آن ها، می تواند به عنوان سناریوهای مدیریتی مطلوب در کاهش فشار بر منابع آب آبی استان خوزستان محسوب شود.
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.