شیمی سنگ‎کل و شیمی کانی داسیت های کرتاسه پسین جنوب غرب سبزوار: رهیافتی بر منشا و جایگاه زمین ساختی آن ها

در لبه شمالی زون ایران مرکزی در جنوب غرب سبزوار، توالی ضخیمی از سنگ های آتشفشانی-رسوبی به سن کرتاسه پسین برونزد دارد. سنگ های آتشفشانی از نوع داسیت و ریولیت بوده و به همراه سنگ های آذرآواری مشتمل بر آگلومرا، برش و توف دیده می شوند. ضخیم-ترین واحد آتشفشانی فلسیک، داسیت ها هستند. آن ها دارای بافت های فلیسیتی پورفیری، گلومروپورفیری و میکرولیتی پورفیری بوده و از کانی های کلینوپیروکسن، فلدسپار و کوارتز تشکیل شده اند. پلاژیوکلازها دارای منطقه بندی و بافت غربالی هستند. شیمی سنگ کل و کلینوپیروکسن ها، نشانگر سرشت تولئیتی این سنگ هاست. نتایج حاصل از شیمی کلینوپیروکسن‎ها نیز نشانگر ترکیب اوژیتی (Wo40. 61-42. 79 En38. 41-74 Fs16. 34-19. 65) آن هاست. بکارگیری نمودارهای زمین دما- فشارسنجی بیانگر دماهای 850 تا 950 درجه سانتیگراد و فشارهای کمتر از 5 کیلوبار برای تبلور این سنگ هاست. الگوی نمودارهای بهنجارشده این سنگ ها به ترکیب گوشته اولیه، نشانگر ناهنجاری منفی از Nb وTi و مثبت از Pb و K می‎باشد که از ویژگی های بارز ماگماهای محیط های فرورانش است. موقعیت نمونه ها در نمودارهای مختلف تمایز محیط زمین‎ساختی نیز بیانگر وابستگی آن ها به جایگاه فرورانش جزایر کمانی است. نتایج این پژوهش نشان می دهند که ماگمای تولئیتی سازنده این سنگ ها از ذوب بخشی یک منشا گوشته‎ای اسپینل لرزولیتی در یک محیط فرورانش جزیره کمانی در خلال بسته-شدن حوضه اقیانوسی نئوتتیس سبزوار در طی کرتاسه پسین تشکیل شده است.