عمر خیام، بدبینی باده خوار یا حکیمی فرزانه

از دیرباز عمر خیام با لقب حکیم شناخته شده است. از دیگر سو خیام را همگان با «فلسفه خیامی» یعنی توجه بسیار به مرگ، بدبینی، فنای موجودات، آمیختگی غم و شادی و توصیه به شادخواری و استفاده از فرصت‎ها می‎شناسند، با تامل در این دو نکته، این سوال ذهن را مشغول می‎کند که به چه مناسبت به خیام لقب حکیم داده شده است؟ مگر او اولین متفکری است که به مرگ اندیشیده و «برق را در خرمن مردم تماشا کرده است» ؟ آیا باده‎نوشی و استفاده از فرصت‎ها تنها در اندیشه‎های خیام دیده می‎شود؟ و آیا این نوع نگرش به هستی و زندگی کافیست که لقب حکیم را برای کسی به ارمغان آورد؟ در پاسخ به این سوال‎ها نشان داده‎ایم که لقب حکیم را به همان سبب به خیام داده‎اند که فردوسی را حکیم دانسته‎اند و علت آن، مفاهیم حکیمانه بسیاری است که در رباعیات او آمده و ریشه در فرهنگ و اندیشه ایرانیان باستان دارد و این هردو حکیم سیراب از آن هستند. غلبه باده‎نوشی، خوش‎باشی و اغتنام فرصت در رباعیات خیام موجب شده است که حکمت‎های این شاعر ایرانی از دید محققان پنهان ماند همان چیزی که موب شده است به این سخنگوی نامی لقب حکیم داده شود.