ارتباط بین الگوی مکانی درختان بلوط ایرانی و بنه با برخی ویژگی های توده و رویشگاه در جنگل های مانشت استان ایلام

شناخت الگوی مکانی گونه های درختی در زندگی اجتماعی شان می تواند استفاده های زیادی از جنبه های اکولوژی و جنگل شناسی کاربردی به منظور مدیریت بهینه آن ها داشته باشد. به منظور بررسی الگوی مکانی گونه های درختی بلوط ایرانی و بنه در ارتباط با فرم توده و عوامل توپوگرافی، منطقه جنگلی مانشت در شمال استان ایلام انتخاب شد. در این تحقیق، تعداد 75 قطعه نمونه مستطیلی شکل 2000 مترمربعی به طور منظم تصادفی در سطح منطقه جنگلی منطقه مورد مطالعه پیاده شد. در داخل قطعه نمونه ها تعداد پایه های درختی به تفکیک گونه و مشخصات رویشگاهی اندازه گیری و ثبت گردید. شاخص های پراکنش استفاده شده برای بررسی الگوی پراکنش شامل موریسیتا، استاندارد موریسیتا، گرین، لوید و نسبت واریانس به میانگین بود. محاسبه شاخص های کمی بر اساس فرمول های محاسباتی مربوطه در نرم افزار Ecological methodology انجام گرفت. همچنین کارایی شاخص های کمی از نظر دقت مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. آنالیز آماری داده ها به کمک نرم افزار SPSS انجام شد نتایج نشان داد که در گونه بلوط مقادیر شاخص های پراکنش عمومی، موریسیتا و لوید و در گونه بنه شاخص های موریسیتا، گرین و لوید در فرم دانه و شاخه زاد بیشتر از فرم شاخه و دانه زاد بود. در هر دو گونه بلوط ایرانی و بنه مقادیر تمام شاخص های مورد مطالعه ضمن نشان دادن الگوی کپه ای، با افزایش ارتفاع از سطح دریا افزایش یافت و بیشترین مقدار شاخص ها در طبقه ارتفاعی 2300-2100 متر از سطح دریا بود. در مورد گونه بلوط مقادیر شاخص های پراکنش مورد مطالعه با افزایش شیب دامنه افزایش داشته و بیشترین مقدار آن ها در طبقه شیب بیش از 60 درصد وجود داشت. همچنین در گونه بنه بیشترین مقدار شاخص ها در طبقه شیب 60-30 درصد بود و الگوی مکانی در طبقات شیب 30-0 و 60-30 درصد به صورت کپه ای و در طبقه شیب تند به صورت یکنواخت بود. در گونه بلوط مقادیر تمام شاخص های پراکنش و در گونه بنه مقدار شاخص های موریسیتا و لوید در جهت جنوبی بیشترین بود. نتایج بررسی دقت شاخص ها نشان داد که برای گونه بلوط شاخص های موریسیتا و استاندارد موریسیتا و برای گونه بنه شاخص های گرین و استاندارد موریسیتا بیشترین دقت را داشتند. نتیجه گیری شد که مقادیر شاخص های کمی پراکنش (به ویژه شاخص های دقیق تر) تحت تاثیر عوامل محیطی تغییر کرده و می توان از چگونگی تغییرات مقادیر آن ها در مطالعات دینامیکی جنگل و تفسیر تغییرات پیش آمده در جنگل ها سود جست.