شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر در تخریب مراتع و جنگل ها: مورد مطالعه بخش مرکزی شهرستان دنا

جنگل و مرتع، مهم ترین ثروت های طبیعی یک کشور هستند. افزون بر این، دارای جایگاه ویژه ای در اکوسیستم کره زمین هستند؛ به طوری که در حفاظت از خاک و همچنین اعتدال آب و هوا نقش اساسی ایفا می کنند. با این وجود، آسیب های جدی و گاه جبران ناپذیری چه توسط عوامل طبیعی و چه توسط خود انسان بر آن ها وارد شده است. یکی از مناطقی که طی سال های گذشته، تخریب مراتع و جنگل ها در آن به وضوح قابل مشاهده بوده است، بخش مرکزی شهرستان دنا بوده است. لذا هدف از انجام این پژوهش، شناسایی و تجزیه و تحلیل عوامل موثر بر تخریب مراتع و جنگل ها در بخش مرکزی شهرستان دنا بود. در این پژوهش از روش های کمی و کیفی در دو مرحله با استفاده از تکنیک مصاحبه و پرسشنامه استفاده شد. جامعه ی پژوهش در مرحله اول روستاییان و کارشناسان جهاد کشاورزی و همچنین اداره کل منابع طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد و شهرستان دنا بود. جامعه پژوهش در مرحله دوم شامل کارکنان هیئت علمی دانشگاه بوده که بومی و با منطقه آشنا بودند. در هر دو مرحله از روش گلوله برفی برای نمونه گیری استفاده شد. در مرحله ی اول، عوامل موثر بر تخریب مراتع و جنگل ها مشخص شد. این عوامل شامل عوامل سازمانی (نظارتی، حمایتی و اداری) ، عوامل زیربنایی، فرهنگی- اجتماعی، قانونی، اقتصادی و طبیعی است و پس از آن، در مرحله دوم، از پاسخ دهندگان خواسته شد تا عوامل مذکور را بر اساس اصول روش AHP رتبه بندی نمایند. نتایج رتبه بندی نشان داد که نبود مدیریت قرق در میان عوامل نظارتی، حمایت کم دولت از بخش منابع طبیعی در میان عوامل حمایتی، فساد اداری در میان عوامل اداری، جاده سازی در میان عوامل زیربنایی، فرهنگ سازی ضعیف در میان عوامل فرهنگی- اجتماعی، نبود اقدامات قانونی مناسب و به هنگام در مواجهه با تصرفات غیرقانونی در میان عوامل قانونی، وجود فقر در بین روستانشینان در میان عوامل اقتصادی و خشک سالی در میان عوامل طبیعی مهم تر بودند. در نهایت، از جمله پیشنهادهایی که به منظور جلوگیری از تخریب جنگل ها و مراتع ارائه می شود آن است که به منظور مدیریت بهتر مراتع و جنگل ها از افراد بومی در اموری مانند قرقبانی و بخش های حفاظتی مربوط به منابع طبیعی استفاده شود. همچنین ضروری به نظر می ر سد که ساخت و سازهای در دست انجام از جمله جاده سازی، تاسیس نیروگاه های برق و غیره، از روی مطالعه ی دقیق از طریق جلسه ای با حضور مهندسان راه، مهندسین عمران و مهندسان توسعه ی روستایی صورت گیرد.