بررسی عوامل موثر در تغییر سبک خط نستعلیق در خوشنویسی عصر قاجار

در اوایل دوره قاجار، با بازگشت هنرمندان به سن تهای گذشته خوشنویسی، به ویژه شیوه و سبک میرعماد، خط نستعلیق احیا شد و کیفیت خط نسبت به دوره صفوی ارتقا یافت. فتحعلی شاه قاجار که خود و فرزندانش خوشنویس بودند، خط نستعلیق را به عنوان خط ملی ایران اعلام نمود. حمایت و علاق همندی وی به خوشنویسی در احیای آن تاثیر بسزایی داشت، پس از وی محمدشاه و ناصرالدین شاه نیز به سنت حمایت از خوشنویسی ادامه دادند. می توان گفت خط نستعلیق که در دوره صفوی به تکامل رسیده بود، در دوره قاجار به تنوع رسید. هنرمندان با گذر از دوره بازگشت به سن تها و احیای خط نستعلیق، به سبک و شیوه خاص خود دس تیافتند و در ترکی ببندی و قال بها و ساختار خط، سبک و شیوه نو و خلاقان های در خط نستعلیق ابداع نمودند و آن را به اوج رساندند. در این پژوهش که به روش تاریخی و به شیوه توصیفی- تحلیلی و با بهر هگیری از منابع کتابخانه ای و تصاویر مربوط به نسخ ه های خطی موجود در موزه ملی ملک انجا مشده، سعی بر این بوده است که ضمن معرفی شیوه های متداول خط در دوره قاجار، عوامل تاثیرگذار در تغییر سبک خط موردبررسی قرار گیرد. نتایج تحقیق روشن می کند که حمایت و توجه خاص دربار به خط نستعلیق، ورود چاپ سنگی به ایران و لزوم تناسب خط با
شرایط چاپ، کم شدن سفار ش کتابت متون و متعاقب آن روی آوردن خوشنویسان به قال بهای جدید برای اجرای قطعات، از عوامل مهم تغییر سبک و به اوج رسیدن خط نستعلیق در دوره قاجار است.