تراکم دانش آموز و کیفیت تحصیلی در تهران: مطالعه موردی پایه چهارم ابتدایی

هدف اصلی این مقاله دست یافتن به شواهدی درباره تاثیر شمار دانش آموزان در کلاس بر عملکرد تحصیلی آنهاست. با توجه به اهمیت کیفیت آموزش، آگاهی از واقعیت موجود درباره پیامدهای افزایش یا کاهش اندازه کلاس می تواند در اتخاذ سیاستهای مناسب در زمینه توزیع و تخصیص امکانات آموزشی تعیین کننده باشد. ادبیات موجود از دو دسته آرا و عقاید تشکیل شده است. گروهی بر این عقیده اند که افزایش تراکم دانش آموزان به انحا گوناگون در آموزش اخلال ایجاد می کند که پیامد آن تنزل سطح کیفی آموزش و یادگیری است. در مقابل، عده ای دیگر معتقدند که اندکی افزایش شمار دانش آموزان تاثیر منفی بر یادگیری نمی گذارد بلکه حتی ممکن است با ایجاد جو رقابت بیشتر میان آنها، کیفیت تحصیلی نیز بهبود یابد. برای روشن ساختن این موضوع از نمونه ای مشتمل بر 1294 دانش آموز پایه چهارم مدارس عادی دولتی از همه مناطق شهر تهران استفاده شده است. اطلاعات دانش آموزان و خانواده هایشان با تکمیل کردن پرسشنامه گرد آمده است. روش تحلیل این مساله مبتنی بر کاربرد تابع تولید آموزشی و تخمین معادلات رگرسیونی برآمده از آن است. شواهد به دست آمده حکایت از این دارد که تراکم دانش آموزان در کلاس اثری معنادار بر معدل نمرات و نمره ریاضی آنها ندارد. در مقابل، منابع خانواده اثری مهم بر کیفیت تحصیلی فرزندان می گذارد. مثلا وجود پدر در خانواده، تحصیلات والدین، درآمد خانواده و تغذیه با شیر مادر اثر مثبت بر کیفیت آموزش دارند و فقدان پدر به دلیل فوت و بعد خانوار دارای اثر منفی هستند.