پاسخ های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum) بر اثر غلظت های مختلف عنصر روی

عنصر روی (Zn2+) یکی از عناصر کم مصرف ضروری برای رشد گیاهان است. در پژوهش حاضر، اثر غلظت های مختلف روی بر برخی ویژگی های فیزیولوژیک و بیوشیمیایی گیاه ریحان (Ocimum basilicum L.) بررسی شد. گیاهچه های ریحان در فواصل زمانی 3 روزه و برای مدت 30 روز در معرض غلظت های صفر، 50، 100، 200، 400 و 800 میلی گرم بر لیتر روی قرار گرفتند. میزان رشد ریشه و بخش های هوایی، تعداد برگ در هر بوته، سطح برگ، میزان رنگیزه های فتوسنتزی، قندها و پروتئین های محلول کل، ترکیبات فنلی، ظرفیت آنتی اکسیدانی گیاه و محتوای عناصر معدنی روی و پتاسیم بر اثر تیمار تا غلظت 200 میلی گرم بر لیتر روی به طور معنی دار افزایش یافتند. محتوای آهن و کلسیم گیاه متناسب با افزایش غلظت روی به شدت کاهش یافت؛ ولی میزان منیزیم تغییر نکرد. نتایج بیان کننده نقش دوگانه روی با غلظت بهینه 200 میلی گرم بر لیتر بودند و در غلظت های بیشتر یا کمتر میزان رشد، رنگیزه های فتوسنتزی و میزان ترکیبات فنلی کاهش یافتند؛ درحالی که تجمع قندها و پروتئین های محلول کل همگام با افزایش غلظت روی رخ داد. به هرحال کاهش این مقادیر در بیشترین غلظت روی به مقدار شاهد نرسید و بیشتر از آن بود که نشان می دهد گیاه ریحان مقاومت بسیار زیاد نسبت به تنش فلز روی دارد و با تجمع نسبی روی در خود با رشد در نواحی آلوده به این عنصر نقش موثری در تغذیه روی در انسان دارد. نتایج حاصل نشان دهنده نقش مهم روی در محافظت از گیاه ریحان در برابر رادیکال های آزاد اکسیژن هستند.